ad ea Herennius Bassus 23.44.1.1
respondit multos annos iam inter Romanum Nolanumque
populum amicitiam esse, cuius neutros ad eam diem paenitere
et sibi, si cum fortuna mutanda fides fuerit, sero iam esse
mutare. an dedituris se Hannibali fuisse accersendum 2.1
Romanorum praesidium? cum iis qui ad sese tuendos uenis-
sent omnia sibi et esse consociata et ad ultimum fore.
hoc conloquium abstulit spem Hannibali per proditionem 3.1
recipiendae Nolae. itaque corona oppidum circumdedit ut
simul ab omni parte moenia adgrederetur. quem ut 4.1
successisse muris Marcellus uidit, instructa intra portam acie
cum magno tumultu erupit. aliquot primo impetu perculsi
caesique sunt; dein concursu ad pugnantes facto aequatis-
que uiribus atrox esse coepit pugna, memorabilisque inter 5
paucas fuisset ni ingentibus procellis effusus imber diremisset
pugnantes. eo die commisso modico certamine atque in- 5.1
ritatis animis in urbem Romani, Poeni in castra receperunt
sese; tamen Poenorum prima eruptione perculsi ceciderunt
haud plus quam triginta, Romani quinquaginta. imber 6.1
continens per noctem totam usque ad horam tertiam diei
insequentis tenuit. itaque, quamquam utraque pars auidi
certaminis erant, eo die tenuerunt sese tamen munimentis.
tertio die Hannibal partem copiarum praedatum in agrum 5
Nolanum misit. quod ubi animaduertit Marcellus, extemplo 7.1
in aciem copias eduxit; neque Hannibal detrectauit. mille
fere passuum inter urbem erant castraque; eo spatio—et
sunt omnia campi circa Nolam—concurrerunt. clamor ex 8.1
parte utraque sublatus proximos ex cohortibus iis quae in
agros praedatum exierant ad proelium iam commissum re-
uocauit. et Nolani aciem Romanam auxerunt, quos con- 9.1
laudatos Marcellus in subsidiis stare et saucios ex acie efferre
iussit, pugna abstinere ni ab se signum accepissent.