cum deleti exercitus amissaeque Hispaniae uiderentur, 25.37.1.1
uir unus res perditas restituit. erat in exercitu L. Marcius 2.1
Septimi filius, eques Romanus, impiger iuuenis animique et
ingenii aliquanto quam pro fortuna in qua erat natus maioris.
ad summam indolem accesserat Cn. Scipionis disciplina, 3.1
sub qua per tot annos omnes militiae artes edoctus fuerat.
<is> et ex fuga collectis militibus et quibusdam de praesidiis 4.1
deductis haud contemnendum exercitum fecerat iunxeratque
cum Ti. Fonteio, P. Scipionis legato. sed tantum praestitit 5.1
eques Romanus auctoritate inter milites atque honore, ut
castris citra Hiberum communitis cum ducem exercitus
comitiis militaribus creari placuisset, subeuntes alii aliis in 6.1
custodiam ualli stationesque, donec per omnes suffragium
iret, ad L. Marcium cuncti summam imperii detulerint.
omne inde tempus—exiguum id fuit—muniendis castris 7.1
conuehendisque commeatibus consumpsit, et omnia imperia
milites cum impigre, tum haudquaquam abiecto animo
exsequebantur. ceterum postquam Hasdrubalem Gisgonis 8.1
uenientem ad reliquias belli delendas transisse Hiberum et
adpropinquare adlatum est signumque pugnae propositum
ab nouo duce milites uiderunt, recordati quos paulo ante 9.1
imperatores habuissent quibusque et ducibus et copiis freti
prodire in pugnam soliti essent, flere omnes repente et
offensare capita et alii manus ad caelum tendere deos incu-
santes, alii strati humi suum quisque nominatim ducem 5
implorare. neque sedari lamentatio poterat excitantibus 10.1
centurionibus manipulares et ipso mulcente et increpante
Marcio, quod in muliebres et inutiles se proiecissent fletus
potius quam ad tutandos semet ipsos et rem publicam secum
acuerent animos et ne inultos imperatores suos iacere 5
sinerent; cum subito clamor tubarumque sonus—iam enim 11.1
prope uallum hostes erant—exauditur. inde uerso repente
in iram luctu discurrunt ad arma ac uelut accensi rabie dis-
currunt ad portas et in hostem neglegenter atque incompo-
site uenientem incurrunt. extemplo improuisa res pauorem 12.1
incutit Poenis mirabundique unde tot hostes subito exorti
prope deleto exercitu forent, unde tanta audacia, tanta
fiducia sui uictis ac fugatis, quis imperator duobus Scipioni-
bus caesis exstitisset, quis castris praeesset, quis signum 5
dedisset pugnae—ad haec tot tam necopinata primo omnium 13.1
incerti stupentesque referunt pedem, dein ualida impressione
pulsi terga uertunt. et aut fugientium caedes foeda fuisset 14.1
aut temerarius periculosusque sequentium impetus, ni Marcius
propere receptui dedisset signum obsistensque ad prima signa
et quosdam ipse retinens concitatam repressisset aciem. inde
in castra auidos adhuc caedisque et sanguinis reduxit. 5
Carthaginienses trepide primo ab hostium uallo acti, post- 15.1
quam neminem insequi uiderunt, metu substitisse rati,
contemptim rursus et sedato gradu in castra abeunt.
par neglegentia in castris custodiendis fuit; nam etsi 16.1
propinquus hostis erat, tamen reliquias eum esse duorum ex-
ercituum ante paucos dies deletorum succurrebat. ob hoc 17.1
cum omnia neglecta apud hostes essent, exploratis iis Mar-
cius ad consilium prima specie temerarium magis quam
audax animum adiecit ut ultro castra hostium oppugnaret, 18.1
facilius esse ratus unius Hasdrubalis expugnari castra quam,
si se rursus tres exercitus ac tres duces iunxissent, sua
defendi; simul aut, si successisset coeptis, erecturum se 19.1
adflictas res aut, si pulsus esset, tamen ultro inferendo arma
contemptum sui dempturum.