hic status rerum in Hispania erat. in Italia consul Mar- 27.1.1.1
cellus Salapia per proditionem recepta Marmoreas et Meles
de Samnitibus ui cepit. ad tria milia militum ibi Hanni- 2.1
balis, quae praesidii causa relicta erant, oppressa: praeda—
et aliquantum eius fuit—militi concessa. tritici quoque
ducenta quadraginta milia modium et centum decem milia
hordei inuenta. ceterum nequaquam inde tantum gaudium 3.1
fuit quanta clades intra paucos dies accepta est haud procul
Herdonea urbe. castra ibi Cn. Fuluius proconsul habebat 4.1
spe recipiendae Herdoneae, quae post Cannensem cladem
ab Romanis defecerat, nec loco satis tuto posita nec prae-
sidiis firmata. neglegentiam insitam ingenio ducis augebat 5.1
spes ea quod labare iis aduersus Poenum fidem senserat,
postquam Salapia amissa excessisse iis locis in Bruttios Han-
nibalem auditum est. ea omnia ab Herdonea per occultos 6.1
nuntios delata Hannibali simul curam sociae retinendae urbis
et spem fecere incautum hostem adgrediendi. exercitu
expedito ita ut famam prope praeueniret magnis itineribus
ad Herdoneam contendit et, quo plus terroris hosti obiceret, 5
acie instructa accessit. par audacia Romanus, consilio et 7.1
uiribus impar, copiis raptim eductis conflixit. quinta legio 8.1
et sinistra ala acriter pugnam inierunt; ceterum Hannibal
signo equitibus dato ut, cum pedestres acies occupassent
praesenti certamine oculos animosque, circumuecti pars
castra hostium, pars terga trepidantium inuaderent, ipse Cn. 9.1
Fului similitudinem nominis—quia Cn. Fuluium praetorem
biennio ante in iisdem deuicerat locis—increpans, similem
euentum pugnae fore adfirmabat. neque ea spes uana fuit. 10.1
nam cum comminus acie et peditum certamine multi ceci-
dissent Romanorum, starent tamen ordines signaque, eques- 11.1
tris tumultus a tergo, simul a castris clamor hostilis auditus
sextam [ante] legionem, quae in secunda acie posita prior ab
Numidis turbata est, quintam deinde atque eos qui ad prima
signa erant auertit; pars in fugam effusi, pars in medio caesi, 12.1
ubi et ipse Cn. Fuluius cum undecim tribunis militum ceci-
dit. Romanorum sociorumque quot caesa in eo proelio 13.1
milia sint, quis pro certo adfirmet, cum tredecim milia alibi,
alibi haud plus quam septem inueniam? castris praedaque 14.1
uictor potitur. Herdoneam, quia et defecturam fuisse ad
Romanos comperit nec mansuram in fide, si inde absces-
sisset, multitudine omni Metapontum ac Thurios traducta,
incendit: occidit principes qui cum Fuluio conloquia occul- 5
ta habuisse comperti sunt. Romani qui ex tanta clade eua- 15.1
serant diuersis itineribus semermes ad Marcellum consulem
in Samnium perfugerunt.