multis, ut erat, horrida et atrox uidebatur Appi sententia; 2.30.1.1
rursus Uergini Largique exemplo haud salubres, utique Largi
[putabant sententiam], quae totam fidem tolleret. medium
maxime et moderatum utroque consilium Uergini habeba-
tur; sed factione respectuque rerum priuatarum, quae sem- 2.1
per offecere officientque publicis consiliis, Appius uicit, ac
prope fuit ut dictator ille idem crearetur; quae res utique 3.1
alienasset plebem periculosissimo tempore, cum Uolsci Aequi-
que et Sabini forte una omnes in armis essent. sed curae 4.1
fuit consulibus et senioribus patrum, ut imperium sua ui
uehemens mansueto permitteretur ingenio: M'. Ualerium 5.1
dictatorem Uolesi filium creant. plebes etsi aduersus se
creatum dictatorem uidebat, tamen cum prouocationem
fratris lege haberet, nihil ex ea familia triste nec superbum
timebat; edictum deinde a dictatore propositum confirmauit 6.1
animos, Seruili fere consulis edicto conueniens; sed et
homini et potestati melius rati credi, omisso certamine
nomina dedere. quantus nunquam ante exercitus, legiones 7.1
decem effectae; ternae inde datae consulibus, quattuor
dictator usus.
nec iam poterat bellum differri. Aequi Latinum agrum 8.1
inuaserant. oratores Latinorum ab senatu petebant ut aut
mitterent subsidium aut se ipsos tuendorum finium causa
capere arma sinerent. tutius uisum est defendi inermes 9.1
Latinos quam pati retractare arma. Uetusius consul missus
est; is finis populationibus fuit. cessere Aequi campis,
locoque magis quam armis freti summis se iugis montium
tutabantur. alter consul in Uolscos profectus, ne et ipse 10.1
tereret tempus, uastandis maxime agris hostem ad confe-
renda propius castra dimicandumque acie exciuit. medio 11.1
inter castra campo ante suum quisque uallum infestis signis
constitere. multitudine aliquantum Uolsci superabant; ita- 12.1
que effusi et contemptim pugnam iniere. consul Romanus
nec promouit aciem, nec clamorem reddi passus defixis
pilis stare suos iussit: ubi ad manum uenisset hostis, tum
coortos tota ui gladiis rem gerere. Uolsci cursu et clamore 13.1
fessi cum se uelut stupentibus metu intulissent Romanis,
postquam impressionem sensere ex aduerso factam et ante
oculos micare gladios, haud secus quam si in insidias inci-
dissent, turbati uertunt terga; et ne ad fugam quidem satis 5
uirium fuit, quia cursu in proelium ierant. Romani contra, 14.1
quia principio pugnae quieti steterant, uigentes corporibus,
facile adepti fessos, et castra impetu ceperunt et castris
exutum hostem Uelitras persecuti uno agmine uictores cum
uictis in urbem inrupere; plusque ibi sanguinis promiscua 15.1
omnium generum caede quam in ipsa dimicatione factum.
paucis data uenia, qui inermes in deditionem uenerunt.