et cum ab omni parte haudquaquam 28.15.1.1
par pugna erat, tum quod turba Baliarium tironumque
Hispanorum Romano Latinoque militi obiecta erat. et 2.1
procedente iam die uires etiam deficere Hasdrubalis exerci-
tum coeperant, oppressos matutino tumultu coactosque
priusquam cibo corpora firmarent raptim in aciem exire; et 3.1
ad id sedulo diem extraxerat Scipio ut sera pugna esset;
nam ab septima demum hora peditum signa cornibus incu-
currerunt; ad medias acies aliquanto serius peruenit pugna, 4.1
ita ut prius aestus a meridiano sole laborque standi sub
armis et simul fames sitisque corpora adficerent quam
manus cum hoste consererent. itaque steterunt scutis 5.1
innixi. iam super cetera elephanti etiam tumultuoso genere
pugnae equitum uelitumque et leuis armaturae consternati
e cornibus in mediam aciem sese intulerant. fessi igitur 6.1
corporibus animisque rettulere pedem, ordines tamen ser-
uantes haud secus quam si imperio ducis cederet integra
acies.
sed cum eo ipso acrius ubi inclinatam sensere rem uictores 7.1
se undique inueherent, nec facile impetus sustineri posset
quamquam retinebat obsistebatque cedentibus Hasdrubal 8.1
ab tergo esse colles tutumque receptum si modice se recipe-
rent clamitans, tamen uincente metu uerecundiam cum 9.1
proximus quisque hostem cederet, terga extemplo data, at-
que in fugam sese omnes effuderunt. ac primo consistere 10.1
signa in radicibus collium ac reuocare in ordines militem
coeperant cunctantibus in aduersum collem erigere aciem
Romanis; deinde ut inferri impigre signa uiderunt, in-
tegrata fuga in castra pauidi compelluntur. nec procul 11.1
uallo Romanus aberat; cepissetque tanto impetu castra nisi
ex uehementi sole, qualis inter graues imbre nubes effulget,
tanta uis aquae deiecta esset ut uix in castra sua receperint
se uictores, quosdam etiam religio ceperit ulterius quicquam 5
eo die conandi. Carthaginienses, quamquam fessos labore 12.1
ac uolneribus nox imberque ad necessariam quietem uocabat,
tamen quia metus et periculum cessandi non dabat tempus 13.1
prima luce oppugnaturis hostibus castra, saxis undique circa
ex propinquis uallibus congestis augent uallum, munimento
sese quando in armis parum praesidii foret defensuri; sed 14.1
transitio sociorum fuga ut tutior mora uideretur fecit.
principium defectionis ab Attene regulo Turdetanorum fac-
tum est; is cum magna popularium manu transfugit; inde 15.1
duo munita oppida cum praesidiis tradita a praefectis
Romano; et ne latius inclinatis semel ad defectionem 16.1
animis serperet res, silentio proximae noctis Hasdrubal
castra mouet.