| Hispaniae sicut a bello Punico quietae erant, ita quasdam | 28.19.1.1 |
| ciuitates propter conscientiam culpae metu magis quam fide | |
| quietas esse apparebat, quarum maxime insignes et magni- | |
| tudine et noxa Iliturgi et Castulo erant. Castulo, cum | 2.1 |
| prosperis rebus socii fuissent, post caesos cum exercitibus | |
| Scipiones defecerat ad Poenos: Iliturgitani prodendis qui | |
| ex illa clade ad eos perfugerant interficiendisque scelus | |
| etiam defectioni addiderant. in eos populos primo aduentu | 3.1 |
| cum dubiae Hispaniae essent merito magis quam utiliter | |
| saeuitum foret: tunc iam tranquillis rebus quia tempus ex- | 4.1 |
| petendae poenae uidebatur uenisse, accitum ab Tarracone | |
| L. Marcium cum tertia parte copiarum ad Castulonem | |
| oppugnandum mittit, ipse cum cetero exercitu quintis fere | |
| ad Iliturgin castris peruenit. clausae erant portae omnia- | 5.1 |
| que instructa et parata ad oppugnationem arcendam; adeo | |
| conscientia quid se meritos scirent pro indicto eis bello | |
| fuerat. hinc et hortari milites Scipio orsus est: ipsos | 6.1 |
| claudendo portas indicasse Hispanos quid ut timerent | |
| meriti essent. itaque multo infestioribus animis cum eis | |
| quam cum Carthaginiensibus bellum gerendum esse; quippe | 7.1 |
| cum illis prope sine ira de imperio et gloria certari, ab his | |
| perfidiae et crudelitatis et sceleris poenas expetendas. eue- | 8.1 |
| nisse tempus quo et nefandam commilitonum necem et in | |
| semet ipsos, si eodem fuga delati forent, instructam fraudem | |
| ulciscerentur, et in omne tempus graui documento sancirent | |
| ne quis unquam Romanum ciuem militemque in ulla fortuna | 5 |
| opportunum iniuriae duceret. | |
| ab hac cohortatione ducis incitati scalas electis per mani- | 9.1 |
| pulos uiris diuidunt, partitoque exercitu ita ut parti alteri | |
| Laelius praeesset legatus, duobus simul locis ancipiti terrore | |
| urbem adgrediuntur. non dux unus aut plures principes | 10.1 |
| oppidanos, sed suus ipsorum ex conscientia culpae metus | |
| ad defendendam impigre urbem hortatur. et meminerant | 11.1 |
| et admonebant alios supplicium ex se non uictoriam peti: | |
| ubi quisque mortem oppeteret, id referre, utrum in pugna et | |
| in acie, ubi Mars communis et uictum saepe erigeret et ad- | |
| fligeret uictorem, an postmodo cremata et diruta urbe, ante | 12.1 |
| ora captarum coniugum liberorumque, inter uerbera et uin- | |
| cula, omnia foeda atque indigna passi exspirarent. igitur | 13.1 |
| non militaris modo aetas aut uiri tantum, sed feminae pueri- | |
| que super animi corporisque uires adsunt, pugnantibus | |
| tela ministrant, saxa in muros munientibus gerunt. non | 14.1 |
| libertas solum agebatur, quae uirorum fortium tantum | |
| pectora acuit, sed ultima omnibus supplicia et foeda mors | |
| ob oculos erat. accendebantur animi et certamine laboris ac | |
| periculi atque ipso inter se conspectu. itaque tanto ardore | 15.1 |
| certamen initum est ut domitor ille totius Hispaniae exerci- | |
| tus ab unius oppidi iuuentute saepe repulsus a muris haud | |
| satis decoro proelio trepidaret. id ubi uidit Scipio, ueritus | 16.1 |
| ne uanis tot conatibus suorum et hostibus cresceret animus | |
| et segnior miles fieret, sibimet conandum ac partem periculi | |
| capessendam esse ratus increpita ignauia militum ferri scalas | |
| iubet et se ipsum si ceteri cunctentur escensurum minatur. | 5 |
| iam subierat haud mediocri periculo moenia cum clamor | 17.1 |
| undique ab sollicitis uicem imperatoris militibus sublatus, | |
| scalaeque multis simul partibus erigi coeptae; et ex altera | 18.1 |
| parte Laelius institit. tum uicta oppidanorum uis deiectis- | |
| que propugnatoribus occupantur muri. | |
| arx etiam ab ea parte qua inexpugnabilis uidebatur | |
| inter tumultum capta est: | 5 |