tum Saguntinorum legatos in senatum introduxit. ex 28.39.1.1
eis maximus natu: 'etsi nihil ultra malorum est, patres
conscripti, quam quod passi sumus ut ad ultimum fidem
uobis praestaremus, tamen ea uestra merita imperatorumque
uestrorum erga nos fuerunt ut nos cladium nostrarum non 5
paeniteat. bellum propter nos suscepistis; susceptum 2.1
quartum decimum annum tam pertinaciter geritis ut saepe
ad ultimum discrimen et ipsi ueneritis et populum Cartha-
giniensem adduxeritis. cum in Italia tam atrox bellum et 3.1
Hannibalem hostem haberetis, consulem cum exercitu in
Hispaniam uelut ad conciliandas reliquias naufragii nostri
misistis. P. et Cn. Cornelii ex quo in prouinciam uenerunt 4.1
nullo tempore destiterunt quae nobis secunda quaeque
aduersa hostibus nostris essent facere. iam omnium pri- 5.1
mum oppidum nobis restituerunt; per omnem Hispaniam
ciues nostros uenum datos, dimissis qui conquirerent, ex ser-
uitute in libertatem restituerunt. cum iam prope esset ut 6.1
optabilem ex miserrima fortunam haberemus, P. et Cn. Cor-
nelii imperatores uestri luctuosius nobis prope quam uobis
perierunt.
'tum uero ad hoc retracti ex distantibus locis in sedem 7.1
antiquam uidebamur ut iterum periremus et alterum exci-
dium patriae uideremus—nec ad perniciem nostram Cartha- 8.1
giniensi utique aut duce aut exercitu opus esse: ab Turdulis
nos ueterrimis hostibus, qui prioris quoque excidii causa
nobis fuerant, exstingui posse—cum ex insperato repente 9.1
misistis nobis hunc P. Scipionem, quem fortunatissimi
omnium Saguntinorum uidemur quia consulem declaratum
uidemus ac uidisse nos ciuibus nostris renuntiaturi sumus,
spem, opem, salutem nostram; qui cum plurimas hostium 10.1
uestrorum cepisset in Hispania urbes, ubique ex captorum
numero excretos Saguntinos in patriam remisit; postremo 11.1
Turdetaniam, adeo infestam nobis ut illa gente incolumi
stare Saguntum non posset, ita bello adflixit ut non modo
nobis sed—absit uerbo inuidia—ne posteris quidem ti-
menda nostris esset. deletam urbem cernimus eorum 12.1
quorum in gratiam Saguntum deleuerat Hannibal; uectigal
ex agro eorum capimus quod nobis non fructu iucundius est
quam ultione. ob haec, quibus maiora nec sperare nec 13.1
optare ab dis immortalibus poteramus, gratias actum nos
decem legatos Saguntinus senatus populusque ad uos misit;
simul gratulatum quod ita res hos annos in Hispania atque 14.1
Italia gessistis ut Hispaniam non Hibero amne tenus sed
qua terrarum ultimas finit Oceanus domitam armis habeatis,
Italiae nisi quatenus uallum castrorum cingit nihil reliqueri-
tis Poeno. Ioui optimo maximo, praesidi Capitolinae arcis, 15.1
non grates tantum ob haec agere iussi sumus sed donum
hoc etiam, si uos permitteretis, coronam auream in Capito-
lium uictoriae ergo ferre. id uti permittatis quaesumus, 16.1
utique, si uobis ita uidetur, quae nobis imperatores uestri
commoda tribuerunt, ea rata atque perpetua auctoritate
uestra faciatis.'
senatus legatis Saguntinis respondit et dirutum et restitu- 17.1
tum Saguntum fidei socialis utrimque seruatae documentum
omnibus gentibus fore; suos imperatores recte et ordine et 18.1
ex uoluntate senatus fecisse quod Saguntum restituerint
ciuesque Saguntinos seruitio exemerint; quaeque alia eis
benigne fecerint, ea senatum ita uoluisse fieri; donum per-
mittere ut in Capitolio ponerent. locus inde lautiaque 19.1
legatis praeberi iussa et muneris ergo in singulos dari ne
minus dena milia aeris. legationes deinde ceterae in sena- 20.1
tum introductae auditaeque; et petentibus Saguntinis ut 21.1
quatenus tuto possent Italiam spectatum irent, duces dati
litteraeque per oppida missae ut Hispanos comiter accipe-
rent. tum de re publica, de exercitibus scribendis, de 22.1
prouinciis relatum.