'sed quid, ultro metum inferre hosti et ab se remoto peri- 28.44.1.1
culo alium in discrimen adducere quale sit, ueteribus ex-
ternisque exemplis admonere opus est? maius praesentiusue 2.1
ullum exemplum esse quam Hannibal potest? multum
interest alienos populere fines an tuos uri exscindi uideas;
plus animi est inferenti periculum quam propulsanti. ad 3.1
hoc maior ignotarum rerum est terror: bona malaque hostium
ex propinquo ingressus fines adspicias. non sperauerat 4.1
Hannibal fore ut tot in Italia populi ad se deficerent: defe-
cerunt post Cannensem cladem: quanto minus quicquam
in Africa Carthaginiensibus firmum aut stabile est infidis
sociis, grauibus ac superbis dominis. ad hoc nos, etiam 5.1
deserti ab sociis, uiribus nostris milite Romano stetimus:
Carthaginiensi nihil ciuilis roboris est: mercede paratos
milites habent, Afros Numidasque, leuissima fidei mutandae
ingenia. hic modo nihil morae sit, una et traiecisse me 6.1
audietis et ardere bello Africam et molientem hinc Hanni-
balem et obsideri Carthaginem. laetiores et frequentiores
ex Africa exspectate nuntios quam ex Hispania accipiebatis.
has mihi spes subicit fortuna populi Romani, di foederis ab 7.1
hoste uiolati testes, Syphax et Masinissa reges quorum ego
fidei ita innitar ut bene tutus a perfidia sim.
'multa quae nunc ex interuallo non apparent bellum 8.1
aperiet: id est uiri et ducis, non deesse fortunae praebenti se
et oblata casu flectere ad consilium. habebo, Q. Fabi, 9.1
parem quem das Hannibalem; sed illum ego potius traham
quam ille me retineat. in sua terra cogam pugnare eum, et
Carthago potius praemium uictoriae erit quam semiruta
Bruttiorum castella. ne quid interim dum traicio, dum 10.1
expono exercitum in Africa, dum castra ad Carthaginem
promoueo, res publica hic detrimenti capiat, quod tu,
Q. Fabi, cum uictor tota uolitaret Italia Hannibal potuisti
praestare, hoc uide ne contumeliosum sit concusso iam et 11.1
paene fracto Hannibale negare posse P. Licinium consulem,
uirum fortissimum, praestare, qui ne a sacris absit pontifex
maximus ideo in sortem tam longinquae prouinciae non
uenit. si hercules nihilo maturius hoc quo ego censeo 12.1
modo perficeretur bellum, tamen ad dignitatem populi
Romani famamque apud reges gentesque externas pertine-
bat, non ad defendendam modo Italiam sed ad inferenda
etiam Africae arma uideri nobis animum esse, nec hoc credi 5
uolgarique quod Hannibal ausus sit neminem ducem Roma- 13.1
num audere, et priore Punico bello tum cum de Sicilia
certaretur totiens Africam ab nostris exercitibusque et classi-
bus oppugnatam, nunc cum de Italia certetur Africam
pacatam esse. requiescat aliquando uexata tam diu Italia: 14.1
uratur euasteturque in uicem Africa. castra Romana potius 15.1
Carthaginis portis immineant quam nos iterum uallum
hostium ex moenibus nostris uideamus. Africa sit reliqui
belli sedes; illuc terror fugaque, populatio agrorum, defectio
sociorum, ceterae belli clades, quae in nos per quattuor- 5
decim annos ingruerunt, uertantur.
'quae ad rem publicam pertinent et bellum quod instat 16.1
et prouincias de quibus agitur dixisse satis est: illa longa 17.1
oratio nec ad uos pertinens sit, si quemadmodum Q. Fabius
meas res gestas in Hispania eleuauit sic ego contra gloriam
eius eludere et meam uerbis extollere uelim. neutrum 18.1
faciam, patres conscripti, et si nulla alia re, modestia certe
et temperando linguae adulescens senem uicero. ita et uixi
et gessi res ut tacitus ea opinione quam uestra sponte con-
ceptam animis haberetis facile contentus essem.' 5