Syphacem in castra adduci cum esset nuntiatum, omnis 30.13.1.1
uelut ad spectaculum triumphi multitudo effusa est. prae- 2.1
cedebat ipse uinctus; sequebatur grex nobilium Numidarum.
tum quantum quisque plurimum poterat magnitudini Sy-
phacis famaeque gentis uictoriam suam augendo addebat:
illum esse regem cuius tantum maiestati duo potentissimi 3.1
in terris tribuerint populi Romanus Carthaginiensisque ut
Scipio imperator suus ad amicitiam eius petendam relicta 4.1
prouincia Hispania exercituque duabus quinqueremibus in
Africam nauigauerit, Hasdrubal Poenorum imperator non 5.1
ipse modo ad eum in regnum uenerit sed etiam filiam ei
nuptum dederit. habuisse eum uno tempore in potestate
duos imperatores, Poenum Romanumque. sicut ab dis 6.1
immortalibus pars utraque hostiis mactandis pacem petisset,
ita ab eo utrimque pariter amicitiam petitam. iam tantas 7.1
habuisse opes ut Masinissam regno pulsum eo redegerit ut
uita eius fama mortis et latebris ferarum modo in siluis
rapto uiuentis tegeretur.
his sermonibus circumstantium celebratus rex in prae- 8.1
torium ad Scipionem est perductus. mouit et Scipionem
cum fortuna pristina uiri praesenti fortunae conlata, tum
recordatio hospitii dextraeque datae et foederis publice ac
priuatim iuncti. eadem haec et Syphaci animum dederunt 9.1
in adloquendo uictore. nam cum Scipio quid sibi uoluisset
quaereret qui non societatem solum abnuisset Romanam
sed ultro bellum intulisset, tum ille peccasse quidem sese 10.1
atque insanisse fatebatur, sed non tum demum cum arma
aduersus populum Romanum cepisset; exitum sui furoris eum
fuisse, non principium; tum se insanisse, tum hospitia priuata 11.1
et publica foedera omnia ex animo eiecisse cum Cartha-
giniensem matronam domum acceperit. illis nuptialibus 12.1
facibus regiam conflagrasse suam; illam furiam pestemque
omnibus delenimentis animum suum auertisse atque alien-
asse, nec conquiesse donec ipsa manibus suis nefaria sibi
arma aduersus hospitem atque amicum induerit. perdito 13.1
tamen atque adflicto sibi hoc in miseriis solatii esse quod
in omnium hominum inimicissimi sibi domum ac penates
eandem pestem ac furiam transisse uideat. neque prudentio- 14.1
rem neque constantiorem Masinissam quam Syphacem esse,
etiam iuuenta incautiorem; certe stultius illum atque in-
temperantius eam quam se duxisse.