EX LIBRO LVIIII
  Numantini fame coacti ipsi se per vicem traicientes 59.1
trucidaverunt, captam urbem Scipio Africanus delevit
et de ea triumphavit xiiii anno post Carthaginem dele-
tam. P. Rupilius cos. in Sicilia cum fugitivis debellavit.
Aristonicus, Eumenis regis filius, Asiam occupavit, cum 5
testamento Attali regis legata populo R. libera esse
deberet. adversus eum P. Licinius Crassus cos., cum
idem pontifex max.<esset>, quod numquam antea fac-
tum erat, extra Italiam profectus proelio victus et occi-
sus est. M. Perperna cos. victum Aristonicum in dedi- 10
tionem accepit. Q. Pompeius Q. Metellus, tunc primum
uterque ex plebe facti censores, lustrum condiderunt.
censa sunt civium capita cccxviii dcccxxiii praeter
<pupillos> pupillas et viduas. Q. Metellus censor cen-
suit, ut cogerentur omnes ducere uxores liberorum 15
creandorum causa. extat oratio eius, quam Augustus
Caesar, <cum> de maritandis ordinibus ageret, velut in
haec tempora scriptam in senatu recitavit. C. Atinius
Labeo trib. pleb. Q. Metellum censorem, a quo <in>
senatu legendo praeteritus erat, de saxo deici iussit; 20
quod ne fieret, ceteri tribuni plebis auxilio fuerunt.
cum Carbo trib. plebi rogationem tulisset, ut eundem
tribunum pleb., quotiens vellet, creare liceret, roga-
tionem eius P. Africanus gravissima oratione dissuasit;
in qua dixit Ti. Gracchum iure caesum videri. <C.> Grac- 25
chus contra suasit rogationem, sed Scipio tenuit. bella
inter Antiochum, Syriae, et Phraaten, Parthorum re-
gem, gesta nec magis quietae res Aegypti referuntur.
Ptolemaeus Euergetes cognominatus, ob nimiam crude-
litatem suis invisus, incensa a populo regia clam Cy- 30
pron profugit, et cum soror<i> eius Cleopatrae, quam
filia eius virgine per vim conpressa atque in matri-
monium ducta repudiaverat, regnum a populo datum
esset, infensus filium, quem ex illa habebat, <in> Cypro
occidit caputque eius et manus et pedes matri misit. 35
seditiones a triumviris Fulvio Flacco et C. Graccho et
C. Papirio Carbone agro dividendo creatis excitatae.
cum P. Scipio Africanus adversaretur fortisque ac va-
lidus pridie domum se recepisset, mortuus in cubiculo
inventus est. suspecta fuit, tamquam ei venenum de- 40
disset, Sempronia uxor hinc maxime, quod soror esset
Gracchorum, cum quibus simultas Africano fuerat. de
morte tamen eius nulla quaestio acta. defuncto eo
acrius seditiones triumvirales exarserunt. C. Sempro-
nius cos. adversus Iapydas primo male rem gessit, mox 45
victoria cladem acceptam emendavit virtute Decimi
Iuni Bruti, eius qui Lusitaniam subegerat.