SAPPHO PHAONI
|
|
Ecquid, ut adspecta est studiosae littera dextrae,
|
15.1
|
Protinus est oculis cognita nostra tuis—
|
|
an, nisi legisses auctoris nomina Sapphus,
|
|
hoc breve nescires unde movetur opus?
|
|
Forsitan et quare mea sint alterna requiras
|
5
|
carmina, cum lyricis sim magis apta modis.
|
|
flendus amor meus est—elegiae flebile carmen;
|
|
non facit ad lacrimas barbitos ulla meas.
|
|
Uror, ut indomitis ignem exercentibus Euris
|
|
fertilis accensis messibus ardet ager.
|
10
|
arva, Phaon, celebras diversa Typhoidos Aetnae;
|
|
me calor Aetnaeo non minor igne tenet.
|
|
nec mihi, dispositis quae iungam carmina nervis,
|
|
proveniunt; vacuae carmina mentis opus!
|
|
nec me Pyrrhiades Methymniadesve puellae,
|
15
|
nec me Lesbiadum cetera turba iuvant.
|
|
vilis Anactorie, vilis mihi candida Cydro;
|
|
non oculis grata est Atthis, ut ante, meis,
|
|
atque aliae centum, quas hic sine crimine amavi;
|
|
inprobe, multarum quod fuit, unus habes.
|
20
|
Est in te facies, sunt apti lusibus anni—
|
|
o facies oculis insidiosa meis!
|
|
sume fidem et pharetram—fies manifestus Apollo;
|
|
accedant capiti cornua—Bacchus eris!
|
|
et Phoebus Daphnen, et Cnosida Bacchus amavit,
|
25
|
nec norat lyricos illa vel illa modos;
|
|
at mihi Pegasides blandissima carmina dictant;
|
|
iam canitur toto nomen in orbe meum.
|
|
nec plus Alcaeus, consors patriaeque lyraeque,
|
|
laudis habet, quamvis grandius ille sonet.
|
30
|
si mihi difficilis formam natura negavit,
|
|
ingenio formae damna repende meo.
|
|
sim brevis, at nomen, quod terras inpleat omnes,
|
|
est mihi; mensuram nominis ipsa fero.
|
|
candida si non sum, placuit Cepheia Perseo
|
35
|
Andromede, patriae fusca colore suae.
|
|
et variis albae iunguntur saepe columbae,
|
|
et niger a viridi turtur amatur ave.
|
|
si, nisi quae facie poterit te digna videri,
|
|
nulla futura tua est, nulla futura tua est.
|
40
|
At mea cum legerem, sat iam formosa videbar;
|
|
unam iurabas usque decere loqui.
|
|
cantabam, memini—meminerunt omnia amantes—
|
|
oscula cantanti tu mihi rapta dabas.
|
|
haec quoque laudabas, omnique a parte placebam—
|
45
|
sed tum praecipue, cum fit amoris opus.
|
|
tunc te plus solito lascivia nostra iuvabat,
|
|
crebraque mobilitas aptaque verba ioco,
|
|
et quod, ubi amborum fuerat confusa voluptas,
|
|
plurimus in lasso corpore languor erat.
|
50
|
Nunc tibi Sicelides veniunt nova praeda puellae.
|
|
quid mihi cum Lesbo? Sicelis esse volo.
|
|
o vos erronem tellure remittite vestra,
|
|
Nisiades matres Nisiadesque nurus,
|
|
nec vos decipiant blandae mendacia linguae!
|
55
|
quae dicit vobis, dixerat ante mihi.
|
|
tu quoque, quae montes celebras, Erycina, Sicanos—
|
|
nam tua sum—vati consule, diva, tuae!
|
|
an gravis inceptum peragit fortuna tenorem
|
|
et manet in cursu semper acerba suo?
|
60
|
sex mihi natales ierant, cum lecta parentis
|
|
ante diem lacrimas ossa bibere meas.
|
|
arsit iners frater meretricis captus amore
|
|
mixtaque cum turpi damna pudore tulit;
|
|
factus inops agili peragit freta caerula remo,
|
65
|
quasque male amisit, nunc male quaerit opes.
|
|
me quoque, quod monui bene multa fideliter, odit;
|
|
hoc mihi libertas, hoc pia lingua dedit.
|
|
et tamquam desint, quae me sine fine fatigent,
|
|
accumulat curas filia parva meas.
|
70
|
Ultima tu nostris accedis causa querelis.
|
|
non agitur vento nostra carina suo.
|
|
ecce, iacent collo sparsi sine lege capilli,
|
|
nec premit articulos lucida gemma meos;
|
|
veste tegor vili, nullum est in crinibus aurum,
|
75
|
non Arabum noster dona capillus habet.
|
|
cui colar infelix, aut cui placuisse laborem?
|
|
ille mei cultus unicus auctor abes.
|
|
molle meum levibusque cor est violabile telis,
|
|
et semper causa est, cur ego semper amem—
|
80
|
sive ita nascenti legem dixere Sorores
|
|
nec data sunt vitae fila severa meae,
|
|
sive abeunt studia in mores, artisque magistra
|
|
ingenium nobis molle Thalia facit.
|
|
quid mirum, si me primae lanuginis aetas
|
85
|
abstulit, atque anni quos vir amare potest?
|
|
hunc ne pro Cephalo raperes, Aurora, timebam—
|
|
et faceres, sed te prima rapina tenet!
|
|
hunc si conspiciat quae conspicit omnia Phoebe,
|
|
iussus erit somnos continuare Phaon;
|
90
|
hunc Venus in caelum curru vexisset eburno,
|
|
sed videt et Marti posse placere suo.
|
|
o nec adhuc iuvenis, nec iam puer, utilis aetas,
|
|
o decus atque aevi gloria magna tui,
|
|
huc ades inque sinus, formose, relabere nostros!
|
95
|
non ut ames oro, verum ut amere sinas.
|
|
Scribimus, et lacrimis oculi rorantur obortis;
|
|
adspice, quam sit in hoc multa litura loco!
|
|
si tam certus eras hinc ire, modestius isses,
|
|
et modo dixisses 'Lesbi puella, vale!'
|
100
|
non tecum lacrimas, non oscula nostra tulisti;
|
|
denique non timui, quod dolitura fui.
|
|
nil de te mecum est nisi tantum iniuria; nec tu,
|
|
admoneat quod te, pignus, amantis, habes.
|
|
non mandata dedi, neque enim mandata dedissem
|
105
|
ulla, nisi ut nolles inmemor esse mei.
|
|
per tibi—qui numquam longe discedat!—amorem,
|
|
perque novem iuro, numina nostra, deas,
|
|
cum mihi nescio quis 'fugiunt tua gaudia' dixit,
|
|
nec me flere diu, nec potuisse loqui!
|
110
|
et lacrimae deerant oculis et verba palato,
|
|
adstrictum gelido frigore pectus erat.
|
|
postquam se dolor invenit, nec pectora plangi
|
|
nec puduit scissis exululare comis,
|
|
non aliter, quam si nati pia mater adempti
|
115
|
portet ad exstructos corpus inane rogos.
|
|
gaudet et e nostro crescit maerore Charaxus
|
|
frater, et ante oculos itque reditque meos,
|
|
utque pudenda mei videatur causa doloris,
|
|
'quid dolet haec? certe filia vivit!' ait.
|
120
|
non veniunt in idem pudor atque amor. omne videbat
|
|
vulgus; eram lacero pectus aperta sinu.
|
|
Tu mihi cura, Phaon; te somnia nostra reducunt—
|
|
somnia formoso candidiora die.
|
|
illic te invenio, quamvis regionibus absis;
|
125
|
sed non longa satis gaudia somnus habet
|
|
saepe tuos nostra cervice onerare lacertos,
|
|
saepe tuae videor supposuisse meos;
|
|
oscula cognosco, quae tu committere lingua
|
|
aptaque consueras accipere, apta dare.
|
130
|
blandior interdum verisque simillima verba
|
|
eloquor, et vigilant sensibus ora meis.
|
|
ulteriora pudet narrare, sed omnia fiunt,
|
|
et iuvat, et siccae non licet esse mihi.
|
|
At cum se Titan ostendit et omnia secum,
|
135
|
tam cito me somnos destituisse queror;
|
|
antra nemusque peto, tamquam nemus antraque prosint—
|
|
conscia deliciis illa fuere meis.
|
|
illuc mentis inops, ut quam furialis Enyo
|
|
attigit, in collo crine iacente feror.
|
140
|
antra vident oculi scabro pendentia tofo,
|
|
quae mihi Mygdonii marmoris instar erant;
|
|
invenio silvam, quae saepe cubilia nobis
|
|
praebuit et multa texit opaca coma—
|
|
sed non invenio dominum silvaeque meumque.
|
145
|
vile solum locus est; dos erat ille loci.
|
|
cognovi pressas noti mihi caespitis herbas;
|
|
de nostro curvum pondere gramen erat.
|
|
incubui tetigique locum, qua parte fuisti;
|
|
grata prius lacrimas conbibit herba meas.
|
150
|
quin etiam rami positis lugere videntur
|
|
frondibus, et nullae dulce queruntur aves;
|
|
sola virum non ulta pie maestissima mater
|
|
concinit Ismarium Daulias ales Ityn.
|
|
ales Ityn, Sappho desertos cantat amores—
|
155
|
hactenus; ut media cetera nocte silent.
|
|
Est nitidus vitroque magis perlucidus omni
|
|
fons sacer—hunc multi numen habere putant—
|
|
quem supra ramos expandit aquatica lotos,
|
|
una nemus; tenero caespite terra viret.
|
160
|
hic ego cum lassos posuissem flebilis artus,
|
|
constitit ante oculos Naias una meos.
|
|
constitit et dixit: 'quoniam non ignibus aequis
|
|
ureris, Ambracia est terra petenda tibi.
|
|
Phoebus ab excelso, quantum patet, adspicit aequor—
|
165
|
Actiacum populi Leucadiumque vocant.
|
|
hinc se Deucalion Pyrrhae succensus amore
|
|
misit, et inlaeso corpore pressit aquas.
|
|
nec mora, versus amor fugit lentissima mersi
|
|
pectora, Deucalion igne levatus erat.
|
170
|
hanc legem locus ille tenet. pete protinus altam
|
|
Leucada nec saxo desiluisse time!'
|
|
Ut monuit, cum voce abiit; ego territa surgo,
|
|
nec lacrimas oculi continuere mei.
|
|
ibimus, o nymphe, monstrataque saxa petemus;
|
175
|
sit procul insano victus amore timor!
|
|
quidquid erit, melius quam nunc erit! aura, subito
|
|
et mea non magnum corpora pondus habe!
|
|
tu quoque, mollis Amor, pennas suppone cadenti,
|
|
ne sim Leucadiae mortua crimen aquae!
|
180
|
inde chelyn Phoebo, communia munera, ponam,
|
|
et sub ea versus unus et alter erunt:
|
|
grata lyram posui tibi, phoebe, poetria sappho:
|
|
convenit illa mihi, convenit illa tibi.
|
|
Cur tamen Actiacas miseram me mittis ad oras,
|
185
|
cum profugum possis ipse referre pedem?
|
|
tu mihi Leucadia potes esse salubrior unda;
|
|
et forma et meritis tu mihi Phoebus eris.
|
|
an potes, o scopulis undaque ferocior omni,
|
|
si moriar, titulum mortis habere meae?
|
190
|
ah quanto melius iungi mea pectora tecum
|
|
quam poterant saxis praecipitanda dari!
|
|
haec sunt illa, Phaon, quae tu laudare solebas,
|
|
visaque sunt totiens ingeniosa tibi.
|
|
nunc vellem facunda forem! dolor artibus obstat,
|
195
|
ingeniumque meis substitit omne malis.
|
|
non mihi respondent veteres in carmina vires;
|
|
plectra dolore iacent muta, dolore lyra.
|
|
Lesbides aequoreae, nupturaque nuptaque proles,
|
|
Lesbides, Aeolia nomina dicta lyra,
|
200
|
Lesbides, infamem quae me fecistis amatae,
|
|
desinite ad citharas turba venire mea!
|
|
abstulit omne Phaon, quod vobis ante placebat,
|
|
me miseram, dixi quam modo paene 'meus!'
|
|
efficite ut redeat; vates quoque vestra redibit.
|
205
|
ingenio vires ille dat, ille rapit.
|
|
Ecquid ago precibus, pectusve agreste movetur?
|
|
an riget, et Zephyri verba caduca ferunt?
|
|
qui mea verba ferunt, vellem tua vela referrent;
|
|
hoc te, si saperes, lente, decebat opus.
|
210
|
sive redis, puppique tuae votiva parantur
|
|
munera, quid laceras pectora nostra mora?
|
|
solve ratem! Venus orta mari mare praestat amanti.
|
|
aura dabit cursum; tu modo solve ratem!
|
|
ipse gubernabit residens in puppe Cupido;
|
215
|
ipse dabit tenera vela legetque manu.
|
|
sive iuvat longe fugisse Pelasgida Sappho—
|
|
non tamen invenies, cur ego digna fugi—
|
|
hoc saltem miserae crudelis epistula dicat,
|
|
ut mihi Leucadiae fata petantur aquae!
|
220
|