II
'Di maris et caeli—quid enim nisi vota supersunt?— 1.2.1
  solvere quassatae parcite membra ratis,
neve, precor, magni subscribite Caesaris irae!
  saepe premente deo fert deus alter opem.
Mulciber in Troiam, pro Troia stabat Apollo; 5
  aequa Venus Teucris, Pallas iniqua fuit.
oderat Aenean propior Saturnia Turno;
  ille tamen Veneris numine tutus erat.
saepe ferox cautum petiit Neptunus Vlixem;
  eripuit patruo saepe Minerva suo. 10
et nobis aliquod, quamvis distamus ab illis,
  quis vetat irato numen adesse deo?'
verba miser frustra non proficientia perdo:
  ipsa graves spargunt ora loquentis aquae,
terribilisque Notus iactat mea dicta, precesque 15
  ad quos mittuntur, non sinit ire deos.
ergo idem venti, ne causa laedar in una,
  velaque nescio quo votaque nostra ferunt.
me miserum, quanti montes volvuntur aquarum!
  iam iam tacturos sidera summa putes. 20
quantae diducto subsidunt aequore valles!
  iam iam tacturas Tartara nigra putes.
quocumque aspicio, nihil est, nisi pontus et aër,
  fluctibus hic tumidus, nubibus ille minax.
inter utrumque fremunt immani murmure venti. 25
  nescit, cui domino pareat, unda maris.
nam modo purpureo vires capit Eurus ab ortu,
  nunc Zephyrus sero vespere missus adest,
nunc sicca gelidus Boreas bacchatur ab Arcto,
  nunc Notus adversa proelia fronte gerit. 30
rector in incerto est nec quid fugiatve petatve
  invenit: ambiguis ars stupet ipsa malis.
scilicet occidimus, nec spes est ulla salutis,
  dumque loquor, vultus obruit unda meos.
opprimet hanc animam fluctus, frustraque precanti 35
  ore necaturas accipiemus aquas.
at pia nil aliud quam me dolet exule coniunx:
  hoc unum nostri scitque gemitque mali.
nescit in immenso iactari corpora ponto,
  nescit agi ventis, nescit adesse necem. 40
o bene, quod non sum mecum conscendere passus,
  ne mihi mors misero bis patienda foret!
at nunc ut peream, quoniam caret illa periclo,
  dimidia certe parte superstes ero.
ei mihi, quam celeri micuerunt nubila flamma! 45
  quantus ab aetherio personat axe fragor!
nec levius tabulae laterum feriuntur ab undis,
  quam grave ballistae moenia pulsat onus.
qui venit hic fluctus, fluctus supereminet omnes:
  posterior nono est undecimoque prior. 50
nec letum timeo, genus est miserabile leti;
  demite naufragium, mors mihi munus erit.
est aliquid, fatove suo ferrove cadentem
  in solita moriens ponere corpus humo,
et mandare suis aliqua et sperare sepulcra 55
  et non aequoreis piscibus esse cibum.
fingite me dignum tali nece, non ego solus
  hic vehor. inmeritos cur mea poena trahit?
'pro superi viridesque dei, quibus aequora curae,
  utraque iam vestras sistite turba minas, 60
quamque dedit vitam mitissima Caesaris ira,
  hanc sinite infelix in loca iussa feram.
si quam commerui poenam me pendere vultis,
  culpa mea est ipso iudice morte minor.
mittere me Stygias si iam voluisset in undas 65
  Caesar, in hoc vestra non eguisset ope.
est illi nostri non invidiosa cruoris
  copia; quodque dedit, cum volet, ipse feret.
vos modo, quos certe nullo, puto, crimine laesi,
  contenti nostris iam, precor, este malis! 70
nec tamen, ut cuncti miserum servare velitis,
  quod periit, salvum iam caput esse potest.
ut mare considat ventisque ferentibus utar,
  ut mihi parcatis, non minus exul ero.
non ego divitias avidus sine fine parandi 75
  latum mutandis mercibus aequor aro,
nec peto, quas quondam petii studiosus, Athenas,
  oppida non Asiae, non loca visa prius;
non ut Alexandri claram delatus in urbem
  delicias videam, Nile iocose, tuas: 80
quod faciles opto ventos—quis credere possit?—
  Sarmatis est tellus, quam mea vela petunt.
obligor, ut tangam laevi fera litora Ponti;
  quodque sit a patria tam fuga tarda, queror.
nescio quo videam positos ut in orbe Tomitas, 85
  exilem facio per mea vota viam.
seu me diligitis, tantos compescite fluctus,
  pronaque sint nostrae numina vestra rati;
seu magis odistis, iussae me advertite terrae:
  supplicii pars est in regione mei. 90
ferte—quid hic facio?—rapidi mea carbasa venti!
  Ausonios fines cur mea vela volunt?
noluit hoc Caesar: quid, quem fugat ille, tenetis?
  aspiciat vultus Pontica terra meos.
et iubet et merui; nec, quae damnaverit ille, 95
  crimina defendi fasque piumque puto.
si tamen acta deos numquam mortalia fallunt,
  a culpa facinus scitis abesse mea.
immo ita, si scitis, si me meus abstulit error,
  stultaque mens nobis, non scelerata fuit, 100
quod licet et minimis, domui si favimus illi,
  si satis Augusti publica iussa mihi,
hoc duce si dixi felicia saecula, proque
  Caesare tura pius Caesaribusque dedi,—
si fuit hic animus nobis, ita parcite divi! 105
  si minus, alta cadens obruat unda caput!'
fallor, an incipiunt gravidae vanescere nubes,
  victaque mutati frangitur ira maris?
'non casu, vos sed sub condicione vocati,
  fallere quos non est, hanc mihi fertis opem.' 110