LIBER SECUNDUS
I
Quid mihi vobiscum est, infelix cura, libelli, 2.1.1
  ingenio perii qui miser ipse meo?
cur modo damnatas repeto, mea crimina, Musas?
  an semel est poenam commeruisse parum?
carmina fecerunt, ut me cognoscere vellet 5
  omine non fausto femina virque meo;
carmina fecerunt, ut me moresque notaret
  iam pridem emissa Caesar ab Arte mea.
deme mihi studium, vitae quoque crimina demes;
  acceptum refero versibus esse nocens. 10
hoc pretium curae vigilatorumque laborum
  cepimus: ingenio est poena reperta meo.
si saperem, doctas odissem iure sorores,
  numina cultori perniciosa suo.
at nunc—tanta meo comes est insania morbo— 15
  saxa malum refero rursus ad icta pedem:
scilicet et victus repetit gladiator harenam,
  et redit in tumidas naufraga puppis aquas.
forsitan ut quondam Teuthrantia regna tenenti,
  sic mihi res eadem vulnus opemque ferat, 20
Musaque, quam movit, motam quoque leniat iram;
  exorant magnos carmina saepe deos.
ipse quoque Ausonias Caesar matresque nurusque
  carmina turrigerae dicere iussit Opi;
iusserat et Phoebo dici, quo tempore ludos 25
  fecit, quos aetas aspicit una semel.
his precor exemplis tua nunc, mitissime Caesar,
  fiat ab ingenio mollior ira meo.
illa quidem iusta est, nec me meruisse negabo—
  non adeo nostro fugit ab ore pudor— 30
sed nisi peccassem, quid tu concedere posses?
  materiam veniae sors tibi nostra dedit.
si, quotiens peccant homines, sua fulmina mittat
  Iuppiter, exiguo tempore inermis erit;
nunc ubi detonuit strepituque exterruit orbem, 35
  purum discussis aëra reddit aquis.
iure igitur genitorque deum rectorque vocatur,
  iure capax mundus nil Iove maius habet.
tu quoque, cum patriae rector dicare paterque,
  utere more dei nomen habentis idem. 40
idque facis, nec te quisquam moderatius umquam
  imperii potuit frena tenere sui.
tu veniam parti superatae saepe dedisti,
  non concessurus quam tibi victor erat.
divitiis etiam multos et honoribus auctos 45
  vidi, qui tulerant in caput arma tuum;
quaeque dies bellum, belli tibi sustulit iram,
  parsque simul templis utraque dona tulit;
utque tuus gaudet miles, quod vicerit hostem,
  sic victum cur se gaudeat, hostis habet. 50
causa mea est melior, qui nec contraria dicor
  arma nec hostiles esse secutus opes.
per mare, per terram, per tertia numina iuro,
  per te praesentem conspicuumque deum,
hunc animum favisse tibi, vir maxime, meque, 55
  qua sola potui, mente fuisse tuum.
optavi, peteres caelestia sidera tarde,
  parsque fui turbae parva precantis idem,
et pia tura dedi pro te, cumque omnibus unus
  ipse quoque adiuvi publica vota meis. 60
quid referam libros, illos quoque, crimina nostra,
  mille locis plenos nominis esse tui?
inspice maius opus, quod adhuc sine fine tenetur,
  in non credendos corpora versa modos:
invenies vestri praeconia nominis illic, 65
  invenies animi pignora certa mei.
non tua carminibus maior fit gloria, nec quo,
  ut maior fiat, crescere possit, habet.
fama Iovi superest: tamen hunc sua facta referri
  et se materiam carminis esse iuvat, 70
cumque Gigantei memorantur proelia belli,
  credibile est laetum laudibus esse suis.
te celebrant alii, quanto decet ore, tuasque
  ingenio laudes uberiore canunt:
sed tamen, ut fuso taurorum sanguine centum, 75
  sic capitur minimo turis honore deus.
ah! ferus et nobis nimium crudeliter hostis,
  delicias legit qui tibi cumque meas,
carmina de nostris cum te venerantia libris
  iudicio possint candidiore legi! 80
esse sed irato quis te mihi posset amicus?
  vix tunc ipse mihi non inimicus eram.
cum coepit quassata domus subsidere, partes
  in proclinatas omne recumbit onus,
[cunctaque fortuna rimam faciente dehiscunt, 85
  ipsa suo quondam pondere tracta ruunt.]
ergo hominum quaesitum odium mihi carmine, quosque
  debuit, est vultus turba secuta tuos.
at, memini, vitamque meam moresque probabas
  illo, quem dederas, praetereuntis equo. 90
quod si non prodest et honesti gratia nulla
  redditur, at nullum crimen adeptus eram.
nec male commissa est nobis fortuna reorum
  lisque decem deciens inspicienda viris.
res quoque privatas statui sine crimine iudex, 95
  deque mea fassa est pars quoque victa fide.
me miserum! potui, si non extrema nocerent,
  iudicio tutus non semel esse tuo.
ultima me perdunt, imoque sub aequore mergit
  incolumem totiens una procella ratem. 100
nec mihi pars nocuit de gurgite parva, sed omnes
  pressere hoc fluctus oceanusque caput.
cur aliquid vidi? cur noxia lumina feci?
  cur imprudenti cognita culpa mihi?
inscius Actaeon vidit sine veste Dianam: 105
  praeda fuit canibus non minus ille suis.
scilicet in superis etiam fortuna luenda est,
  nec veniam laeso numine casus habet.
illa nostra die, qua me malus abstulit error,
  parva quidem periit, sed sine labe domus: 110
sic quoque parva tamen, patrio dicatur ut aevo
  clara nec ullius nobilitate minor,
et neque divitiis nec paupertate notanda,
  unde fit in neutrum conspiciendus eques.
sit quoque nostra domus vel censu parva vel ortu, 115
  ingenio certe non latet illa meo;
quo videar quamvis nimium iuveniliter usus,
  grande tamen toto nomen ab orbe fero,
turbaque doctorum Nasonem novit et audet
  non fastiditis adnumerare viris. 120
corruit haec igitur Musis accepta sub uno,
  sed non exiguo crimine lapsa domus:
atque ea sic lapsa est, ut surgere, si modo laesi
  ematuruerit Caesaris ira, queat,
cuius in eventu poenae clementia tanta est, 125
  venerit ut nostro lenior illa metu.
vita data est, citraque necem tua constitit ira,
  o princeps parce viribus use tuis!
insuper accedunt, te non adimente, paternae,
  tamquam vita parum muneris esset, opes. 130
nec mea decreto damnasti facta senatus,
  nec mea selecto iudice iussa fuga est.
tristibus invectus verbis—ita principe dignum—
  ultus es offensas, ut decet, ipse tuas.
adde quod edictum, quamvis immite minaxque, 135
  attamen in poenae nomine lene fuit:
quippe relegatus, non exul, dicor in illo,
  parcaque fortunae sunt ibi verba meae.
nulla quidem sano gravior mentisque potenti
  poena est, quam tanto displicuisse viro; 140
sed solet interdum fieri placabile numen:
  nube solet pulsa candidus ire dies.
vidi ego pampineis oneratam vitibus ulmum,
  quae fuerat saevo fulmine tacta Iovis.
ipse licet sperare vetes, sperabimus usque; 145
  hoc unum fieri te prohibente potest.
spes mihi magna subit, cum te, mitissime princeps,
  spes mihi, respicio cum mea facta, cadit.
ac veluti ventis agitantibus aequora non est
  aequalis rabies continuusque furor, 150
sed modo subsidunt intermissique silescunt,
  vimque putes illos deposuisse suam:
sic abeunt redeuntque mei variantque timores,
  et spem placandi dantque negantque tui.
per superos igitur, qui dent tibi longa dabuntque 155
  tempora, Romanum si modo nomen amant,
per patriam, quae te tuta et secura parente est,
  cuius, ut in populo, pars ego nuper eram,—
sic tibi, quem semper factis animoque mereris,
  reddatur gratae debitus Vrbis amor; 160
Livia sic tecum sociales compleat annos,
  quae, nisi te, nullo coniuge digna fuit,
quae si non esset, caelebs te vita deceret,
  nullaque, cui posses esse maritus, erat;
sospite sic te sit natus quoque sospes, et olim 165
  imperium regat hoc cum seniore senex;
ut faciuntque tui, sidus iuvenale, nepotes,
  per tua perque sui facta parentis eant;
sic adsueta tuis semper Victoria castris
  nunc quoque se praestet notaque signa petat, 170
Ausoniumque ducem solitis circumvolet alis,
  ponat et in nitida laurea serta coma,
per quem bella geris, cuius nunc corpore pugnas,
  auspicium cui das grande deosque tuos,
dimidioque tui praesens dum respicis Vrbem, 175
  dimidio procul es saevaque bella geris;
hic tibi sic redeat superato victor ab hoste,
  inque coronatis fulgeat altus equis,—
parce, precor, fulmenque tuum, fera tela, reconde,
  heu nimium misero cognita tela mihi! 180
parce, pater patriae, nec nominis immemor huius
  olim placandi spem mihi tolle tui!
non precor ut redeam, quamvis maiora petitis
  credibile est magnos saepe dedisse deos;
mitius exilium si das propiusque roganti, 185
  pars erit ex poena magna levata mea.
ultima perpetior medios eiectus in hostes,
  nec quisquam patria longius exul abest.
solus ad egressus missus septemplicis Histri
  Parrhasiae gelido virginis axe premor; 190
Ciziges et Colchi Matereaque turba Getaeque
  Danuvii mediis vix prohibentur aquis;
cumque alii causa tibi sint graviore fugati,
  ulterior nulli, quam mihi, terra data est.
longius hac nihil est, nisi tantum frigus et hostes, 195
  et maris adstricto quae coit unda gelu.
hactenus Euxini pars est Romana sinistri:
  proxima Bastarnae Sauromataeque tenent.
haec est Ausonio sub iure novissima vixque
  haeret in imperii margine terra tui, 200
unde precor supplex ut nos in tuta releges,
  ne sit cum patria pax quoque adempta mihi,
neu timeam gentes, quas non bene summovet Hister,
  neve tuus possim civis ab hoste capi.
fas prohibet Latio quemquam de sanguine natum 205
  Caesaribus salvis barbara vincla pati.
perdiderint cum me duo crimina, carmen et error,
  alterius facti culpa silenda mihi:
nam non sum tanti, renovem ut tua vulnera, Caesar,
  quem nimio plus est indoluisse semel. 210
altera pars superest, qua turpi carmine lecto
  arguor obsceni doctor adulterii.
fas ergo est aliqua caelestia pectora falli?
  et sunt notitia multa minora tua;
utque deos caelumque simul sublime tuenti 215
  non vacat exiguis rebus adesse Iovi,
de te pendentem sic dum circumspicis orbem,
  effugiunt curas inferiora tuas.
scilicet imperii princeps statione relicta
  imparibus legeres carmina facta modis? 220
non ea te moles Romani nominis urget,
  inque tuis umeris tam leve fertur onus,
lusibus ut possis advertere numen ineptis,
  excutiasque oculis otia nostra tuis.
nunc tibi Pannonia est, nunc Illyris ora domanda, 225
  Raetica nunc praebent Thraciaque arma metum,
nunc petit Armenius pacem, nunc porrigit arcus
  Parthus eques timida captaque signa manu,
nunc te prole tua iuvenem Germania sentit,
  bellaque pro magno Caesare Caesar obit; 230
denique, ut in tanto, quantum non extitit umquam,
  corpore pars nulla est, quae labet, imperii.
Vrbs quoque te et legum lassat tutela tuarum
  et morum, similes quos cupis esse tuis,
nec tibi contingunt, quae gentibus otia praestas, 235
  bellaque cum vitiis inrequieta geris.
mirer in hoc igitur tantarum pondere rerum
  te numquam nostros evoluisse iocos?
at si, quod mallem, vacuum tibi forte fuisset,
  nullum legisses crimen in Arte mea. 240
illa quidem fateor frontis non esse severae
  scripta, nec a tanto principe digna legi:
non tamen idcirco legum contraria iussis
  sunt ea Romanas erudiuntque nurus.
neve, quibus scribam, possis dubitare, libellus 245
  quattuor hos versus e tribus unus habet:
'este procul, vittae tenues, insigne pudoris,
  quaeque tegis medios instita longa pedes!
nil nisi legitimum concessaque furta canemus,
  inque meo nullum carmine crimen erit.' 250
ecquid ab hac omnes rigide summovimus Arte,
  quas stola contingi vittaque sumpta vetat?
'at matrona potest alienis artibus uti,
  quoque trahat, quamvis non doceatur, habet.'
nil igitur matrona legat, quia carmine ab omni 255
  ad delinquendum doctior esse potest.
quodcumque attigerit, siqua est studiosa sinistri,
  ad vitium mores instruet inde suos.
sumpserit Annales—nihil est hirsutius illis—
  facta sit unde parens Ilia, nempe leget. 260
sumpserit 'Aeneadum genetrix' ubi prima, requiret,
  Aeneadum genetrix unde sit alma Venus.
persequar inferius, modo si licet ordine ferri,
  posse nocere animis carminis omne genus.
non tamen idcirco crimen liber omnis habebit: 265
  nil prodest, quod non laedere possit idem.
igne quid utilius? siquis tamen urere tecta
  comparat, audaces instruit igne manus.
eripit interdum, modo dat medicina salutem,
  quaeque iuvet, monstrat, quaeque sit herba nocens. 270
et latro et cautus praecingitur ense viator;
  ille sed insidias, hic sibi portat opem.
discitur innocuas ut agat facundia causas;
  protegit haec sontes, immeritosque premit.
sic igitur carmen, recta si mente legatur, 275
  constabit nulli posse nocere meum.
'at quaedam vitio' quicumque hoc concipit, errat,
  et nimium scriptis arrogat ille meis.
ut tamen hoc fatear, ludi quoque semina praebent
  nequitiae: tolli tota theatra iube! 280
peccandi causam multis quam saepe dederunt,
  Martia cum durum sternit harena solum!
tollatur Circus! non tuta licentia Circi est:
  hic sedet ignoto iuncta puella viro.
cum quaedam spatientur in hoc, ut amator eodem 285
  conveniat, quare porticus ulla patet?
quis locus est templis augustior? haec quoque vitet,
  in culpam siqua est ingeniosa suam.
cum steterit Iovis aede, Iovis succurret in aede
  quam multas matres fecerit ille deus. 290
proxima adoranti Iunonia templa, subibit
  paelicibus multis hanc doluisse deam.
Pallade conspecta, natum de crimine virgo
  sustulerit quare, quaeret, Ericthonium.
venerit in magni templum, tua munera, Martis, 295
  stat Venus Vltori iuncta, vir ante fores.
Isidis aede sedens, cur hanc Saturnia, quaeret,
  egerit Ionio Bosphorioque mari.
in Venere Anchises, in Luna Latmius heros,
  in Cerere Iasion, qui referatur, erit. 300
omnia perversas possunt corrumpere mentes;
  stant tamen illa suis omnia tuta locis.
quaecumque inrupit, qua non sinit ire sacerdos, 305
  protinus huic dempti criminis ipsa rea est.
et procul a scripta solis meretricibus Arte 303
  summovet ingenuas pagina prima manus.
nec tamen est facinus versus evolvere mollis; 307
  multa licet castae non facienda legant.
saepe supercilii nudas matrona severi
  et Veneris stantis ad genus omne videt. 310
corpora Vestales oculi meretricia cernunt,
  nec domino poenae res ea causa fuit.
at cur in nostra nimia est lascivia Musa,
  curve meus cuiquam suadet amare liber?
nil nisi peccatum manifestaque culpa fatenda est: 315
  paenitet ingenii iudiciique mei.
cur non Argolicis potius quae concidit armis
  vexata est iterum carmine Troia meo?
cur tacui Thebas et vulnera mutua fratrum,
  et septem portas sub duce quamque suo? 320
nec mihi materiam bellatrix Roma negabat,
  et pius est patriae facta referre labor.
denique cum meritis impleveris omnia, Caesar,
  pars mihi de multis una canenda fuit,
utque trahunt oculos radiantia lumina solis, 325
  traxissent animum sic tua facta meum.
arguor inmerito: tenuis mihi campus aratur;
  illud erat magnae fertilitatis opus.
non ideo debet pelago se credere, siqua
  audet in exiguo ludere cumba lacu. 330
forsan—et hoc dubitem—numeris levioribus aptus
  sim satis, in parvos sufficiamque modos:
at si me iubeas domitos Iovis igne Gigantas
  dicere, conantem debilitabit onus.
divitis ingenii est immania Caesaris acta 335
  condere, materia ne superetur opus.
et tamen ausus eram; sed detrectare videbar,
  quodque nefas, damno viribus esse tuis.
ad leve rursus opus, iuvenilia carmina, veni,
  et falso movi pectus amore meum. 340
non equidem vellem, sed me mea fata trahebant,
  inque meas poenas ingeniosus eram.
ei mihi quo didici? cur me docuere parentes
  litteraque est oculos ulla morata meos?
haec tibi me invisum lascivia fecit, ob Artes, 345
  quas ratus es vetitos sollicitare toros.
sed neque me nuptae didicerunt furta magistro,
  quodque parum novit, nemo docere potest.
sic ego delicias et mollia carmina feci,
  strinxerit ut nomen fabula nulla meum. 350
nec quisquam est adeo media de plebe maritus,
  ut dubius vitio sit pater ille meo.
crede mihi, distant mores a carmine nostri—
  vita verecunda est, Musa iocosa mea—
magnaque pars mendax operum est et ficta meorum: 355
  plus sibi permisit compositore suo.
nec liber indicium est animi, sed honesta voluntas
  plurima mulcendis auribus apta feret.
Accius esset atrox, conviva Terentius esset,
  essent pugnaces qui fera bella canunt. 360
denique composui teneros non solus amores:
  composito poenas solus amore dedi.
quid, nisi cum multo Venerem confundere vino
  praecepit lyrici Teïa Musa senis?
Lesbia quid docuit Sappho, nisi amare, puellas? 365
  tuta tamen Sappho, tutus et ille fuit.
nec tibi, Battiade, nocuit, quod saepe legenti
  delicias versu fassus es ipse tuas.
fabula iucundi nulla est sine amore Menandri,
  et solet hic pueris virginibusque legi. 370
Ilias ipsa quid est aliud nisi adultera, de qua
  inter amatorem pugna virumque fuit?
quid prius est illi flamma Briseidos, utque
  fecerit iratos rapta puella duces?
aut quid Odyssea est nisi femina propter amorem, 375
  dum vir abest, multis una petita viris?
quis nisi Maeonides Venerem Martemque ligatos
  narrat, in obsceno corpora prensa toro?
unde nisi indicio magni sciremus Homeri
  hospitis igne duas incaluisse deas? 380
omne genus scripti gravitate tragoedia vincit:
  haec quoque materiam semper amoris habet.
numquid in Hippolyto nisi caeca est flamma novercae?
  nobilis est Canace fratris amore sui.
quid? non Tantalides, agitante Cupidine currus, 385
  Pisaeam Phrygiis vexit eburnus equis?
tingueret ut ferrum natorum sanguine mater,
  concitus a laeso fecit amore dolor.
fecit amor subitas volucres cum paelice regem,
  quaeque suum luget nunc quoque mater Ityn. 390
si non Aëropen frater sceleratus amasset,
  aversos Solis non legeremus equos.
impia nec tragicos tetigisset Scylla cothurnos,
  ni patrium crinem desecuisset amor.
qui legis Electran et egentem mentis Oresten, 395
  Aegisthi crimen Tyndaridosque legis.
nam quid de tetrico referam domitore Chimaerae,
  quem leto fallax hospita paene dedit?
quid loquar Hermionen, quid te, Schoeneïa virgo,
  teque, Mycenaeo Phoebas amata duci? 400
quid Danaën Danaësque nurum matremque Lyaei
  Haemonaque et noctes cui coiere duae?
quid Peliae generum, quid Thesea, quique Pelasgum
  Iliacam tetigit de rate primus humum?
huc Iole Pyrrhique parens, huc Herculis uxor, 405
  huc accedat Hylas Iliacusque puer.
tempore deficiar, tragicos si persequar ignes,
  vixque meus capiet nomina nuda liber.
est et in obscenos commixta tragoedia risus,
  multaque praeteriti verba pudoris habet; 410
nec nocet auctori, mollem qui fecit Achillem,
  infregisse suis fortia facta modis.
iunxit Aristides Milesia crimina secum,
  pulsus Aristides nec tamen urbe sua est.
nec qui descripsit corrumpi semina matrum, 415
  Eubius, impurae conditor historiae,
nec qui composuit nuper Sybaritica, fugit,
  nec quae concubitus non tacuere suos.
suntque ea doctorum monumentis mixta virorum,
  muneribusque ducum publica facta patent. 420
neve peregrinis tantum defendar ab armis,
  et Romanus habet multa iocosa liber.
utque suo Martem cecinit gravis Ennius ore—
  Ennius ingenio maximus, arte rudis—
explicat ut causas rapidi Lucretius ignis, 425
  casurumque triplex vaticinatur opus,
sic sua lascivo cantata est saepe Catullo
  femina, cui falsum Lesbia nomen erat;
nec contentus ea, multos vulgavit amores,
  in quibus ipse suum fassus adulterium est. 430
par fuit exigui similisque licentia Calvi,
  detexit variis qui sua furta modis.
quid referam Ticidae, quid Memmi carmen, apud quos
  rebus adest nomen nominibusque pudor?
Cinna quoque his comes est, Cinnaque procacior Anser, 435
  et leve Cornifici parque Catonis opus,
et quorum libris modo dissimulata Perillae
  nomine, nunc legitur, dicta, Metelle, tuo,
is quoque, Phasiacas Argon qui duxit in undas,
  non potuit Veneris furta tacere suae. 440
nec minus Hortensi, nec sunt minus improba Servi
  carmina. quis dubitet nomina tanta sequi?
vertit Aristiden Sisenna, nec obfuit illi
  historiae turpis inseruisse iocos.
non fuit opprobrio celebrasse Lycorida Gallo, 445
  sed linguam nimio non tenuisse mero.
credere iuranti durum putat esse Tibullus,
  sic etiam de se quod neget illa viro.
fallere custodes idem docuisse fatetur,
  seque sua miserum nunc ait arte premi. 450
saepe, velut gemmam dominae signumve probaret,
  per causam meminit se tetigisse manum;
utque refert, digitis saepe est nutuque locutus,
  et tacitam mensae duxit in orbe notam;
et quibus e sucis abeat de corpore livor, 455
  impresso fieri qui solet ore, docet:
denique ab incauto nimium petit ille marito,
  se quoque uti servet, peccet ut illa minus.
scit, cui latretur, cum solus obambulet, ipsas
  cur totiens clausas excreet ante fores, 460
multaque dat furti talis praecepta docetque
  qua nuptae possint fallere ab arte viros.
non fuit hoc illi fraudi, legiturque Tibullus
  et placet, et iam te principe notus erat.
invenies eadem blandi praecepta Properti: 465
  destrictus minima nec tamen ille nota est.
his ego successi, quoniam praestantia candor
  nomina vivorum dissimulare iubet.
non timui, fateor, ne, qua tot iere carinae,
  naufraga servatis omnibus una foret. 470
sunt aliis scriptae, quibus alea luditur, artes—
  hoc est ad nostros non leve crimen avos—,
quid valeant tali, quo possis plurima iactu
  figere, damnosos effugiasque canes;
tessera quos habeat numeros, distante vocato 475
  mittere quo deceat, quo dare missa modo;
discolor ut recto grassetur limite miles,
  cum medius gemino calculus hoste perit,
ut dare bella sequens sciat et revocare priorem,
  nec tuto fugiens incomitatus eat; 480
parva sit ut ternis instructa tabella lapillis,
  in qua vicisse est continuasse suos;
quique alii lusus—neque enim nunc persequar omnes—
  perdere, rem caram, tempora nostra solent.
ecce canit formas alius iactusque pilarum, 485
  hic artem nandi praecipit, ille trochi.
composita est aliis fucandi cura coloris;
  hic epulis leges hospitioque dedit;
alter humum, de qua fingantur pocula, monstrat,
  quaeque, docet, liquido testa sit apta mero. 490
talia luduntur fumoso mense Decembri,
  quae damno nulli composuisse fuit.
his ego deceptus non tristia carmina feci,
  sed tristis nostros poena secuta iocos.
denique nec video tot de scribentibus unum, 495
  quem sua perdiderit Musa; repertus ego.
quid, si scripsissem mimos obscena iocantes,
  qui semper vetiti crimen amoris habent,
in quibus assidue cultus procedit adulter,
  verbaque dat stulto callida nupta viro? 500
nubilis hoc virgo matronaque virque puerque
  spectat, et ex magna parte senatus adest.
nec satis incestis temerari vocibus aures;
  adsuescunt oculi multa pudenda pati:
cumque fefellit amans aliqua novitate maritum, 505
  plauditur et magno palma favore datur;
quoque minus prodest, scaena est lucrosa poetae,
  tantaque non parvo crimina praetor emit.
inspice ludorum sumptus, Auguste, tuorum:
  empta tibi magno talia multa leges. 510
haec tu spectasti spectandaque saepe dedisti—
  maiestas adeo comis ubique tua est—
luminibusque tuis, totus quibus utitur orbis,
  scaenica vidisti lentus adulteria.
scribere si fas est imitantes turpia mimos, 515
  materiae minor est debita poena meae.
an genus hoc scripti faciunt sua pulpita tutum,
  quodque licet, mimis scaena licere dedit?
et mea sunt populo saltata poemata saepe,
  saepe oculos etiam detinuere tuos. 520
scilicet in domibus vestris ut prisca virorum
  artificis fulgent corpora picta manu,
sic quae concubitus varios Venerisque figuras
  exprimat, est aliquo parva tabella loco.
utque sedet vultu fassus Telamonius iram, 525
  inque oculis facinus barbara mater habet,
sic madidos siccat digitis Venus uda capillos,
  et modo maternis tecta videtur aquis.
bella sonant alii telis instructa cruentis,
  parsque tui generis, pars tua facta canunt. 530
invida me spatio natura coercuit arto,
  ingenio vires exiguasque dedit.
et tamen ille tuae felix Aeneidos auctor
  contulit in Tyrios arma virumque toros,
nec legitur pars ulla magis de corpore toto, 535
  quam non legitimo foedere iunctus amor.
Phyllidis hic idem teneraeque Amaryllidis ignes
  bucolicis iuvenis luserat ante modis.
nos quoque iam pridem scripto peccavimus isto:
  supplicium patitur non nova culpa novum; 540
carminaque edideram, cum te delicta notantem
  praeterii totiens rite citatus eques.
ergo quae iuvenis mihi non nocitura putavi
  scripta parum prudens, nunc nocuere seni.
sera redundavit veteris vindicta libelli, 545
  distat et a meriti tempore poena sui.
ne tamen omne meum credas opus esse remissum,
  saepe dedi nostrae grandia vela rati.
sex ego Fastorum scripsi totidemque libellos,
  cumque suo finem mense volumen habet, 550
idque tuo nuper scriptum sub nomine, Caesar,
  et tibi sacratum sors mea rupit opus;
et dedimus tragicis sceptrum regale tyrannis,
  quaeque gravis debet verba cothurnus habet;
dictaque sunt nobis, quamvis manus ultima coeptis 555
  defuit, in facies corpora versa novas.
atque utinam revoces animum paulisper ab ira,
  et vacuo iubeas hinc tibi pauca legi,
pauca, quibus prima surgens ab origine mundi
  in tua deduxi tempora, Caesar, opus! 560
aspicies, quantum dederis mihi pectoris ipse,
  quoque favore animi teque tuosque canam.
non ego mordaci destrinxi carmine quemquam,
  nec meus ullius crimina versus habet.
candidus a salibus suffusis felle refugi: 565
  nulla venenato littera tincta ioco est.
inter tot populi, tot scriptis, milia nostri,
  quem mea Calliope laeserit, unus ego.
non igitur nostris ullum gaudere Quiritem
  auguror, at multos indoluisse malis; 570
nec mihi credibile est, quemquam insultasse iacenti
  gratia candori si qua relata meo est.
his, precor, atque aliis possint tua numina flecti,
  o pater, o patriae cura salusque tuae!
non ut in Ausoniam redeam, nisi forsitan olim, 575
  cum longo poenae tempore victus eris:
tutius exilium pauloque quietius oro,
  ut par delicto sit mea poena suo.