| LIBER SECUNDUS | |
| I | |
| Quid mihi vobiscum est, infelix cura, libelli, | 2.1.1 |
| ingenio perii qui miser ipse meo? | |
| cur modo damnatas repeto, mea crimina, Musas? | |
| an semel est poenam commeruisse parum? | |
| carmina fecerunt, ut me cognoscere vellet | 5 |
| omine non fausto femina virque meo; | |
| carmina fecerunt, ut me moresque notaret | |
| iam pridem emissa Caesar ab Arte mea. | |
| deme mihi studium, vitae quoque crimina demes; | |
| acceptum refero versibus esse nocens. | 10 |
| hoc pretium curae vigilatorumque laborum | |
| cepimus: ingenio est poena reperta meo. | |
| si saperem, doctas odissem iure sorores, | |
| numina cultori perniciosa suo. | |
| at nunc—tanta meo comes est insania morbo— | 15 |
| saxa malum refero rursus ad icta pedem: | |
| scilicet et victus repetit gladiator harenam, | |
| et redit in tumidas naufraga puppis aquas. | |
| forsitan ut quondam Teuthrantia regna tenenti, | |
| sic mihi res eadem vulnus opemque ferat, | 20 |
| Musaque, quam movit, motam quoque leniat iram; | |
| exorant magnos carmina saepe deos. | |
| ipse quoque Ausonias Caesar matresque nurusque | |
| carmina turrigerae dicere iussit Opi; | |
| iusserat et Phoebo dici, quo tempore ludos | 25 |
| fecit, quos aetas aspicit una semel. | |
| his precor exemplis tua nunc, mitissime Caesar, | |
| fiat ab ingenio mollior ira meo. | |
| illa quidem iusta est, nec me meruisse negabo— | |
| non adeo nostro fugit ab ore pudor— | 30 |
| sed nisi peccassem, quid tu concedere posses? | |
| materiam veniae sors tibi nostra dedit. | |
| si, quotiens peccant homines, sua fulmina mittat | |
| Iuppiter, exiguo tempore inermis erit; | |
| nunc ubi detonuit strepituque exterruit orbem, | 35 |
| purum discussis aëra reddit aquis. | |
| iure igitur genitorque deum rectorque vocatur, | |
| iure capax mundus nil Iove maius habet. | |
| tu quoque, cum patriae rector dicare paterque, | |
| utere more dei nomen habentis idem. | 40 |
| idque facis, nec te quisquam moderatius umquam | |
| imperii potuit frena tenere sui. | |
| tu veniam parti superatae saepe dedisti, | |
| non concessurus quam tibi victor erat. | |
| divitiis etiam multos et honoribus auctos | 45 |
| vidi, qui tulerant in caput arma tuum; | |
| quaeque dies bellum, belli tibi sustulit iram, | |
| parsque simul templis utraque dona tulit; | |
| utque tuus gaudet miles, quod vicerit hostem, | |
| sic victum cur se gaudeat, hostis habet. | 50 |
| causa mea est melior, qui nec contraria dicor | |
| arma nec hostiles esse secutus opes. | |
| per mare, per terram, per tertia numina iuro, | |
| per te praesentem conspicuumque deum, | |
| hunc animum favisse tibi, vir maxime, meque, | 55 |
| qua sola potui, mente fuisse tuum. | |
| optavi, peteres caelestia sidera tarde, | |
| parsque fui turbae parva precantis idem, | |
| et pia tura dedi pro te, cumque omnibus unus | |
| ipse quoque adiuvi publica vota meis. | 60 |
| quid referam libros, illos quoque, crimina nostra, | |
| mille locis plenos nominis esse tui? | |
| inspice maius opus, quod adhuc sine fine tenetur, | |
| in non credendos corpora versa modos: | |
| invenies vestri praeconia nominis illic, | 65 |
| invenies animi pignora certa mei. | |
| non tua carminibus maior fit gloria, nec quo, | |
| ut maior fiat, crescere possit, habet. | |
| fama Iovi superest: tamen hunc sua facta referri | |
| et se materiam carminis esse iuvat, | 70 |
| cumque Gigantei memorantur proelia belli, | |
| credibile est laetum laudibus esse suis. | |
| te celebrant alii, quanto decet ore, tuasque | |
| ingenio laudes uberiore canunt: | |
| sed tamen, ut fuso taurorum sanguine centum, | 75 |
| sic capitur minimo turis honore deus. | |
| ah! ferus et nobis nimium crudeliter hostis, | |
| delicias legit qui tibi cumque meas, | |
| carmina de nostris cum te venerantia libris | |
| iudicio possint candidiore legi! | 80 |
| esse sed irato quis te mihi posset amicus? | |
| vix tunc ipse mihi non inimicus eram. | |
| cum coepit quassata domus subsidere, partes | |
| in proclinatas omne recumbit onus, | |
| [cunctaque fortuna rimam faciente dehiscunt, | 85 |
| ipsa suo quondam pondere tracta ruunt.] | |
| ergo hominum quaesitum odium mihi carmine, quosque | |
| debuit, est vultus turba secuta tuos. | |
| at, memini, vitamque meam moresque probabas | |
| illo, quem dederas, praetereuntis equo. | 90 |
| quod si non prodest et honesti gratia nulla | |
| redditur, at nullum crimen adeptus eram. | |
| nec male commissa est nobis fortuna reorum | |
| lisque decem deciens inspicienda viris. | |
| res quoque privatas statui sine crimine iudex, | 95 |
| deque mea fassa est pars quoque victa fide. | |
| me miserum! potui, si non extrema nocerent, | |
| iudicio tutus non semel esse tuo. | |
| ultima me perdunt, imoque sub aequore mergit | |
| incolumem totiens una procella ratem. | 100 |
| nec mihi pars nocuit de gurgite parva, sed omnes | |
| pressere hoc fluctus oceanusque caput. | |
| cur aliquid vidi? cur noxia lumina feci? | |
| cur imprudenti cognita culpa mihi? | |
| inscius Actaeon vidit sine veste Dianam: | 105 |
| praeda fuit canibus non minus ille suis. | |
| scilicet in superis etiam fortuna luenda est, | |
| nec veniam laeso numine casus habet. | |
| illa nostra die, qua me malus abstulit error, | |
| parva quidem periit, sed sine labe domus: | 110 |
| sic quoque parva tamen, patrio dicatur ut aevo | |
| clara nec ullius nobilitate minor, | |
| et neque divitiis nec paupertate notanda, | |
| unde fit in neutrum conspiciendus eques. | |
| sit quoque nostra domus vel censu parva vel ortu, | 115 |
| ingenio certe non latet illa meo; | |
| quo videar quamvis nimium iuveniliter usus, | |
| grande tamen toto nomen ab orbe fero, | |
| turbaque doctorum Nasonem novit et audet | |
| non fastiditis adnumerare viris. | 120 |
| corruit haec igitur Musis accepta sub uno, | |
| sed non exiguo crimine lapsa domus: | |
| atque ea sic lapsa est, ut surgere, si modo laesi | |
| ematuruerit Caesaris ira, queat, | |
| cuius in eventu poenae clementia tanta est, | 125 |
| venerit ut nostro lenior illa metu. | |
| vita data est, citraque necem tua constitit ira, | |
| o princeps parce viribus use tuis! | |
| insuper accedunt, te non adimente, paternae, | |
| tamquam vita parum muneris esset, opes. | 130 |
| nec mea decreto damnasti facta senatus, | |
| nec mea selecto iudice iussa fuga est. | |
| tristibus invectus verbis—ita principe dignum— | |
| ultus es offensas, ut decet, ipse tuas. | |
| adde quod edictum, quamvis immite minaxque, | 135 |
| attamen in poenae nomine lene fuit: | |
| quippe relegatus, non exul, dicor in illo, | |
| parcaque fortunae sunt ibi verba meae. | |
| nulla quidem sano gravior mentisque potenti | |
| poena est, quam tanto displicuisse viro; | 140 |
| sed solet interdum fieri placabile numen: | |
| nube solet pulsa candidus ire dies. | |
| vidi ego pampineis oneratam vitibus ulmum, | |
| quae fuerat saevo fulmine tacta Iovis. | |
| ipse licet sperare vetes, sperabimus usque; | 145 |
| hoc unum fieri te prohibente potest. | |
| spes mihi magna subit, cum te, mitissime princeps, | |
| spes mihi, respicio cum mea facta, cadit. | |
| ac veluti ventis agitantibus aequora non est | |
| aequalis rabies continuusque furor, | 150 |
| sed modo subsidunt intermissique silescunt, | |
| vimque putes illos deposuisse suam: | |
| sic abeunt redeuntque mei variantque timores, | |
| et spem placandi dantque negantque tui. | |
| per superos igitur, qui dent tibi longa dabuntque | 155 |
| tempora, Romanum si modo nomen amant, | |
| per patriam, quae te tuta et secura parente est, | |
| cuius, ut in populo, pars ego nuper eram,— | |
| sic tibi, quem semper factis animoque mereris, | |
| reddatur gratae debitus Vrbis amor; | 160 |
| Livia sic tecum sociales compleat annos, | |
| quae, nisi te, nullo coniuge digna fuit, | |
| quae si non esset, caelebs te vita deceret, | |
| nullaque, cui posses esse maritus, erat; | |
| sospite sic te sit natus quoque sospes, et olim | 165 |
| imperium regat hoc cum seniore senex; | |
| ut faciuntque tui, sidus iuvenale, nepotes, | |
| per tua perque sui facta parentis eant; | |
| sic adsueta tuis semper Victoria castris | |
| nunc quoque se praestet notaque signa petat, | 170 |
| Ausoniumque ducem solitis circumvolet alis, | |
| ponat et in nitida laurea serta coma, | |
| per quem bella geris, cuius nunc corpore pugnas, | |
| auspicium cui das grande deosque tuos, | |
| dimidioque tui praesens dum respicis Vrbem, | 175 |
| dimidio procul es saevaque bella geris; | |
| hic tibi sic redeat superato victor ab hoste, | |
| inque coronatis fulgeat altus equis,— | |
| parce, precor, fulmenque tuum, fera tela, reconde, | |
| heu nimium misero cognita tela mihi! | 180 |
| parce, pater patriae, nec nominis immemor huius | |
| olim placandi spem mihi tolle tui! | |
| non precor ut redeam, quamvis maiora petitis | |
| credibile est magnos saepe dedisse deos; | |
| mitius exilium si das propiusque roganti, | 185 |
| pars erit ex poena magna levata mea. | |
| ultima perpetior medios eiectus in hostes, | |
| nec quisquam patria longius exul abest. | |
| solus ad egressus missus septemplicis Histri | |
| Parrhasiae gelido virginis axe premor; | 190 |
| Ciziges et Colchi Matereaque turba Getaeque | |
| Danuvii mediis vix prohibentur aquis; | |
| cumque alii causa tibi sint graviore fugati, | |
| ulterior nulli, quam mihi, terra data est. | |
| longius hac nihil est, nisi tantum frigus et hostes, | 195 |
| et maris adstricto quae coit unda gelu. | |
| hactenus Euxini pars est Romana sinistri: | |
| proxima Bastarnae Sauromataeque tenent. | |
| haec est Ausonio sub iure novissima vixque | |
| haeret in imperii margine terra tui, | 200 |
| unde precor supplex ut nos in tuta releges, | |
| ne sit cum patria pax quoque adempta mihi, | |
| neu timeam gentes, quas non bene summovet Hister, | |
| neve tuus possim civis ab hoste capi. | |
| fas prohibet Latio quemquam de sanguine natum | 205 |
| Caesaribus salvis barbara vincla pati. | |
| perdiderint cum me duo crimina, carmen et error, | |
| alterius facti culpa silenda mihi: | |
| nam non sum tanti, renovem ut tua vulnera, Caesar, | |
| quem nimio plus est indoluisse semel. | 210 |
| altera pars superest, qua turpi carmine lecto | |
| arguor obsceni doctor adulterii. | |
| fas ergo est aliqua caelestia pectora falli? | |
| et sunt notitia multa minora tua; | |
| utque deos caelumque simul sublime tuenti | 215 |
| non vacat exiguis rebus adesse Iovi, | |
| de te pendentem sic dum circumspicis orbem, | |
| effugiunt curas inferiora tuas. | |
| scilicet imperii princeps statione relicta | |
| imparibus legeres carmina facta modis? | 220 |
| non ea te moles Romani nominis urget, | |
| inque tuis umeris tam leve fertur onus, | |
| lusibus ut possis advertere numen ineptis, | |
| excutiasque oculis otia nostra tuis. | |
| nunc tibi Pannonia est, nunc Illyris ora domanda, | 225 |
| Raetica nunc praebent Thraciaque arma metum, | |
| nunc petit Armenius pacem, nunc porrigit arcus | |
| Parthus eques timida captaque signa manu, | |
| nunc te prole tua iuvenem Germania sentit, | |
| bellaque pro magno Caesare Caesar obit; | 230 |
| denique, ut in tanto, quantum non extitit umquam, | |
| corpore pars nulla est, quae labet, imperii. | |
| Vrbs quoque te et legum lassat tutela tuarum | |
| et morum, similes quos cupis esse tuis, | |
| nec tibi contingunt, quae gentibus otia praestas, | 235 |
| bellaque cum vitiis inrequieta geris. | |
| mirer in hoc igitur tantarum pondere rerum | |
| te numquam nostros evoluisse iocos? | |
| at si, quod mallem, vacuum tibi forte fuisset, | |
| nullum legisses crimen in Arte mea. | 240 |
| illa quidem fateor frontis non esse severae | |
| scripta, nec a tanto principe digna legi: | |
| non tamen idcirco legum contraria iussis | |
| sunt ea Romanas erudiuntque nurus. | |
| neve, quibus scribam, possis dubitare, libellus | 245 |
| quattuor hos versus e tribus unus habet: | |
| 'este procul, vittae tenues, insigne pudoris, | |
| quaeque tegis medios instita longa pedes! | |
| nil nisi legitimum concessaque furta canemus, | |
| inque meo nullum carmine crimen erit.' | 250 |
| ecquid ab hac omnes rigide summovimus Arte, | |
| quas stola contingi vittaque sumpta vetat? | |
| 'at matrona potest alienis artibus uti, | |
| quoque trahat, quamvis non doceatur, habet.' | |
| nil igitur matrona legat, quia carmine ab omni | 255 |
| ad delinquendum doctior esse potest. | |
| quodcumque attigerit, siqua est studiosa sinistri, | |
| ad vitium mores instruet inde suos. | |
| sumpserit Annales—nihil est hirsutius illis— | |
| facta sit unde parens Ilia, nempe leget. | 260 |
| sumpserit 'Aeneadum genetrix' ubi prima, requiret, | |
| Aeneadum genetrix unde sit alma Venus. | |
| persequar inferius, modo si licet ordine ferri, | |
| posse nocere animis carminis omne genus. | |
| non tamen idcirco crimen liber omnis habebit: | 265 |
| nil prodest, quod non laedere possit idem. | |
| igne quid utilius? siquis tamen urere tecta | |
| comparat, audaces instruit igne manus. | |
| eripit interdum, modo dat medicina salutem, | |
| quaeque iuvet, monstrat, quaeque sit herba nocens. | 270 |
| et latro et cautus praecingitur ense viator; | |
| ille sed insidias, hic sibi portat opem. | |
| discitur innocuas ut agat facundia causas; | |
| protegit haec sontes, immeritosque premit. | |
| sic igitur carmen, recta si mente legatur, | 275 |
| constabit nulli posse nocere meum. | |
| 'at quaedam vitio' quicumque hoc concipit, errat, | |
| et nimium scriptis arrogat ille meis. | |
| ut tamen hoc fatear, ludi quoque semina praebent | |
| nequitiae: tolli tota theatra iube! | 280 |
| peccandi causam multis quam saepe dederunt, | |
| Martia cum durum sternit harena solum! | |
| tollatur Circus! non tuta licentia Circi est: | |
| hic sedet ignoto iuncta puella viro. | |
| cum quaedam spatientur in hoc, ut amator eodem | 285 |
| conveniat, quare porticus ulla patet? | |
| quis locus est templis augustior? haec quoque vitet, | |
| in culpam siqua est ingeniosa suam. | |
| cum steterit Iovis aede, Iovis succurret in aede | |
| quam multas matres fecerit ille deus. | 290 |
| proxima adoranti Iunonia templa, subibit | |
| paelicibus multis hanc doluisse deam. | |
| Pallade conspecta, natum de crimine virgo | |
| sustulerit quare, quaeret, Ericthonium. | |
| venerit in magni templum, tua munera, Martis, | 295 |
| stat Venus Vltori iuncta, vir ante fores. | |
| Isidis aede sedens, cur hanc Saturnia, quaeret, | |
| egerit Ionio Bosphorioque mari. | |
| in Venere Anchises, in Luna Latmius heros, | |
| in Cerere Iasion, qui referatur, erit. | 300 |
| omnia perversas possunt corrumpere mentes; | |
| stant tamen illa suis omnia tuta locis. | |
| quaecumque inrupit, qua non sinit ire sacerdos, | 305 |
| protinus huic dempti criminis ipsa rea est. | |
| et procul a scripta solis meretricibus Arte | 303 |
| summovet ingenuas pagina prima manus. | |
| nec tamen est facinus versus evolvere mollis; | 307 |
| multa licet castae non facienda legant. | |
| saepe supercilii nudas matrona severi | |
| et Veneris stantis ad genus omne videt. | 310 |
| corpora Vestales oculi meretricia cernunt, | |
| nec domino poenae res ea causa fuit. | |
| at cur in nostra nimia est lascivia Musa, | |
| curve meus cuiquam suadet amare liber? | |
| nil nisi peccatum manifestaque culpa fatenda est: | 315 |
| paenitet ingenii iudiciique mei. | |
| cur non Argolicis potius quae concidit armis | |
| vexata est iterum carmine Troia meo? | |
| cur tacui Thebas et vulnera mutua fratrum, | |
| et septem portas sub duce quamque suo? | 320 |
| nec mihi materiam bellatrix Roma negabat, | |
| et pius est patriae facta referre labor. | |
| denique cum meritis impleveris omnia, Caesar, | |
| pars mihi de multis una canenda fuit, | |
| utque trahunt oculos radiantia lumina solis, | 325 |
| traxissent animum sic tua facta meum. | |
| arguor inmerito: tenuis mihi campus aratur; | |
| illud erat magnae fertilitatis opus. | |
| non ideo debet pelago se credere, siqua | |
| audet in exiguo ludere cumba lacu. | 330 |
| forsan—et hoc dubitem—numeris levioribus aptus | |
| sim satis, in parvos sufficiamque modos: | |
| at si me iubeas domitos Iovis igne Gigantas | |
| dicere, conantem debilitabit onus. | |
| divitis ingenii est immania Caesaris acta | 335 |
| condere, materia ne superetur opus. | |
| et tamen ausus eram; sed detrectare videbar, | |
| quodque nefas, damno viribus esse tuis. | |
| ad leve rursus opus, iuvenilia carmina, veni, | |
| et falso movi pectus amore meum. | 340 |
| non equidem vellem, sed me mea fata trahebant, | |
| inque meas poenas ingeniosus eram. | |
| ei mihi quo didici? cur me docuere parentes | |
| litteraque est oculos ulla morata meos? | |
| haec tibi me invisum lascivia fecit, ob Artes, | 345 |
| quas ratus es vetitos sollicitare toros. | |
| sed neque me nuptae didicerunt furta magistro, | |
| quodque parum novit, nemo docere potest. | |
| sic ego delicias et mollia carmina feci, | |
| strinxerit ut nomen fabula nulla meum. | 350 |
| nec quisquam est adeo media de plebe maritus, | |
| ut dubius vitio sit pater ille meo. | |
| crede mihi, distant mores a carmine nostri— | |
| vita verecunda est, Musa iocosa mea— | |
| magnaque pars mendax operum est et ficta meorum: | 355 |
| plus sibi permisit compositore suo. | |
| nec liber indicium est animi, sed honesta voluntas | |
| plurima mulcendis auribus apta feret. | |
| Accius esset atrox, conviva Terentius esset, | |
| essent pugnaces qui fera bella canunt. | 360 |
| denique composui teneros non solus amores: | |
| composito poenas solus amore dedi. | |
| quid, nisi cum multo Venerem confundere vino | |
| praecepit lyrici Teïa Musa senis? | |
| Lesbia quid docuit Sappho, nisi amare, puellas? | 365 |
| tuta tamen Sappho, tutus et ille fuit. | |
| nec tibi, Battiade, nocuit, quod saepe legenti | |
| delicias versu fassus es ipse tuas. | |
| fabula iucundi nulla est sine amore Menandri, | |
| et solet hic pueris virginibusque legi. | 370 |
| Ilias ipsa quid est aliud nisi adultera, de qua | |
| inter amatorem pugna virumque fuit? | |
| quid prius est illi flamma Briseidos, utque | |
| fecerit iratos rapta puella duces? | |
| aut quid Odyssea est nisi femina propter amorem, | 375 |
| dum vir abest, multis una petita viris? | |
| quis nisi Maeonides Venerem Martemque ligatos | |
| narrat, in obsceno corpora prensa toro? | |
| unde nisi indicio magni sciremus Homeri | |
| hospitis igne duas incaluisse deas? | 380 |
| omne genus scripti gravitate tragoedia vincit: | |
| haec quoque materiam semper amoris habet. | |
| numquid in Hippolyto nisi caeca est flamma novercae? | |
| nobilis est Canace fratris amore sui. | |
| quid? non Tantalides, agitante Cupidine currus, | 385 |
| Pisaeam Phrygiis vexit eburnus equis? | |
| tingueret ut ferrum natorum sanguine mater, | |
| concitus a laeso fecit amore dolor. | |
| fecit amor subitas volucres cum paelice regem, | |
| quaeque suum luget nunc quoque mater Ityn. | 390 |
| si non Aëropen frater sceleratus amasset, | |
| aversos Solis non legeremus equos. | |
| impia nec tragicos tetigisset Scylla cothurnos, | |
| ni patrium crinem desecuisset amor. | |
| qui legis Electran et egentem mentis Oresten, | 395 |
| Aegisthi crimen Tyndaridosque legis. | |
| nam quid de tetrico referam domitore Chimaerae, | |
| quem leto fallax hospita paene dedit? | |
| quid loquar Hermionen, quid te, Schoeneïa virgo, | |
| teque, Mycenaeo Phoebas amata duci? | 400 |
| quid Danaën Danaësque nurum matremque Lyaei | |
| Haemonaque et noctes cui coiere duae? | |
| quid Peliae generum, quid Thesea, quique Pelasgum | |
| Iliacam tetigit de rate primus humum? | |
| huc Iole Pyrrhique parens, huc Herculis uxor, | 405 |
| huc accedat Hylas Iliacusque puer. | |
| tempore deficiar, tragicos si persequar ignes, | |
| vixque meus capiet nomina nuda liber. | |
| est et in obscenos commixta tragoedia risus, | |
| multaque praeteriti verba pudoris habet; | 410 |
| nec nocet auctori, mollem qui fecit Achillem, | |
| infregisse suis fortia facta modis. | |
| iunxit Aristides Milesia crimina secum, | |
| pulsus Aristides nec tamen urbe sua est. | |
| nec qui descripsit corrumpi semina matrum, | 415 |
| Eubius, impurae conditor historiae, | |
| nec qui composuit nuper Sybaritica, fugit, | |
| nec quae concubitus non tacuere suos. | |
| suntque ea doctorum monumentis mixta virorum, | |
| muneribusque ducum publica facta patent. | 420 |
| neve peregrinis tantum defendar ab armis, | |
| et Romanus habet multa iocosa liber. | |
| utque suo Martem cecinit gravis Ennius ore— | |
| Ennius ingenio maximus, arte rudis— | |
| explicat ut causas rapidi Lucretius ignis, | 425 |
| casurumque triplex vaticinatur opus, | |
| sic sua lascivo cantata est saepe Catullo | |
| femina, cui falsum Lesbia nomen erat; | |
| nec contentus ea, multos vulgavit amores, | |
| in quibus ipse suum fassus adulterium est. | 430 |
| par fuit exigui similisque licentia Calvi, | |
| detexit variis qui sua furta modis. | |
| quid referam Ticidae, quid Memmi carmen, apud quos | |
| rebus adest nomen nominibusque pudor? | |
| Cinna quoque his comes est, Cinnaque procacior Anser, | 435 |
| et leve Cornifici parque Catonis opus, | |
| et quorum libris modo dissimulata Perillae | |
| nomine, nunc legitur, dicta, Metelle, tuo, | |
| is quoque, Phasiacas Argon qui duxit in undas, | |
| non potuit Veneris furta tacere suae. | 440 |
| nec minus Hortensi, nec sunt minus improba Servi | |
| carmina. quis dubitet nomina tanta sequi? | |
| vertit Aristiden Sisenna, nec obfuit illi | |
| historiae turpis inseruisse iocos. | |
| non fuit opprobrio celebrasse Lycorida Gallo, | 445 |
| sed linguam nimio non tenuisse mero. | |
| credere iuranti durum putat esse Tibullus, | |
| sic etiam de se quod neget illa viro. | |
| fallere custodes idem docuisse fatetur, | |
| seque sua miserum nunc ait arte premi. | 450 |
| saepe, velut gemmam dominae signumve probaret, | |
| per causam meminit se tetigisse manum; | |
| utque refert, digitis saepe est nutuque locutus, | |
| et tacitam mensae duxit in orbe notam; | |
| et quibus e sucis abeat de corpore livor, | 455 |
| impresso fieri qui solet ore, docet: | |
| denique ab incauto nimium petit ille marito, | |
| se quoque uti servet, peccet ut illa minus. | |
| scit, cui latretur, cum solus obambulet, ipsas | |
| cur totiens clausas excreet ante fores, | 460 |
| multaque dat furti talis praecepta docetque | |
| qua nuptae possint fallere ab arte viros. | |
| non fuit hoc illi fraudi, legiturque Tibullus | |
| et placet, et iam te principe notus erat. | |
| invenies eadem blandi praecepta Properti: | 465 |
| destrictus minima nec tamen ille nota est. | |
| his ego successi, quoniam praestantia candor | |
| nomina vivorum dissimulare iubet. | |
| non timui, fateor, ne, qua tot iere carinae, | |
| naufraga servatis omnibus una foret. | 470 |
| sunt aliis scriptae, quibus alea luditur, artes— | |
| hoc est ad nostros non leve crimen avos—, | |
| quid valeant tali, quo possis plurima iactu | |
| figere, damnosos effugiasque canes; | |
| tessera quos habeat numeros, distante vocato | 475 |
| mittere quo deceat, quo dare missa modo; | |
| discolor ut recto grassetur limite miles, | |
| cum medius gemino calculus hoste perit, | |
| ut dare bella sequens sciat et revocare priorem, | |
| nec tuto fugiens incomitatus eat; | 480 |
| parva sit ut ternis instructa tabella lapillis, | |
| in qua vicisse est continuasse suos; | |
| quique alii lusus—neque enim nunc persequar omnes— | |
| perdere, rem caram, tempora nostra solent. | |
| ecce canit formas alius iactusque pilarum, | 485 |
| hic artem nandi praecipit, ille trochi. | |
| composita est aliis fucandi cura coloris; | |
| hic epulis leges hospitioque dedit; | |
| alter humum, de qua fingantur pocula, monstrat, | |
| quaeque, docet, liquido testa sit apta mero. | 490 |
| talia luduntur fumoso mense Decembri, | |
| quae damno nulli composuisse fuit. | |
| his ego deceptus non tristia carmina feci, | |
| sed tristis nostros poena secuta iocos. | |
| denique nec video tot de scribentibus unum, | 495 |
| quem sua perdiderit Musa; repertus ego. | |
| quid, si scripsissem mimos obscena iocantes, | |
| qui semper vetiti crimen amoris habent, | |
| in quibus assidue cultus procedit adulter, | |
| verbaque dat stulto callida nupta viro? | 500 |
| nubilis hoc virgo matronaque virque puerque | |
| spectat, et ex magna parte senatus adest. | |
| nec satis incestis temerari vocibus aures; | |
| adsuescunt oculi multa pudenda pati: | |
| cumque fefellit amans aliqua novitate maritum, | 505 |
| plauditur et magno palma favore datur; | |
| quoque minus prodest, scaena est lucrosa poetae, | |
| tantaque non parvo crimina praetor emit. | |
| inspice ludorum sumptus, Auguste, tuorum: | |
| empta tibi magno talia multa leges. | 510 |
| haec tu spectasti spectandaque saepe dedisti— | |
| maiestas adeo comis ubique tua est— | |
| luminibusque tuis, totus quibus utitur orbis, | |
| scaenica vidisti lentus adulteria. | |
| scribere si fas est imitantes turpia mimos, | 515 |
| materiae minor est debita poena meae. | |
| an genus hoc scripti faciunt sua pulpita tutum, | |
| quodque licet, mimis scaena licere dedit? | |
| et mea sunt populo saltata poemata saepe, | |
| saepe oculos etiam detinuere tuos. | 520 |
| scilicet in domibus vestris ut prisca virorum | |
| artificis fulgent corpora picta manu, | |
| sic quae concubitus varios Venerisque figuras | |
| exprimat, est aliquo parva tabella loco. | |
| utque sedet vultu fassus Telamonius iram, | 525 |
| inque oculis facinus barbara mater habet, | |
| sic madidos siccat digitis Venus uda capillos, | |
| et modo maternis tecta videtur aquis. | |
| bella sonant alii telis instructa cruentis, | |
| parsque tui generis, pars tua facta canunt. | 530 |
| invida me spatio natura coercuit arto, | |
| ingenio vires exiguasque dedit. | |
| et tamen ille tuae felix Aeneidos auctor | |
| contulit in Tyrios arma virumque toros, | |
| nec legitur pars ulla magis de corpore toto, | 535 |
| quam non legitimo foedere iunctus amor. | |
| Phyllidis hic idem teneraeque Amaryllidis ignes | |
| bucolicis iuvenis luserat ante modis. | |
| nos quoque iam pridem scripto peccavimus isto: | |
| supplicium patitur non nova culpa novum; | 540 |
| carminaque edideram, cum te delicta notantem | |
| praeterii totiens rite citatus eques. | |
| ergo quae iuvenis mihi non nocitura putavi | |
| scripta parum prudens, nunc nocuere seni. | |
| sera redundavit veteris vindicta libelli, | 545 |
| distat et a meriti tempore poena sui. | |
| ne tamen omne meum credas opus esse remissum, | |
| saepe dedi nostrae grandia vela rati. | |
| sex ego Fastorum scripsi totidemque libellos, | |
| cumque suo finem mense volumen habet, | 550 |
| idque tuo nuper scriptum sub nomine, Caesar, | |
| et tibi sacratum sors mea rupit opus; | |
| et dedimus tragicis sceptrum regale tyrannis, | |
| quaeque gravis debet verba cothurnus habet; | |
| dictaque sunt nobis, quamvis manus ultima coeptis | 555 |
| defuit, in facies corpora versa novas. | |
| atque utinam revoces animum paulisper ab ira, | |
| et vacuo iubeas hinc tibi pauca legi, | |
| pauca, quibus prima surgens ab origine mundi | |
| in tua deduxi tempora, Caesar, opus! | 560 |
| aspicies, quantum dederis mihi pectoris ipse, | |
| quoque favore animi teque tuosque canam. | |
| non ego mordaci destrinxi carmine quemquam, | |
| nec meus ullius crimina versus habet. | |
| candidus a salibus suffusis felle refugi: | 565 |
| nulla venenato littera tincta ioco est. | |
| inter tot populi, tot scriptis, milia nostri, | |
| quem mea Calliope laeserit, unus ego. | |
| non igitur nostris ullum gaudere Quiritem | |
| auguror, at multos indoluisse malis; | 570 |
| nec mihi credibile est, quemquam insultasse iacenti | |
| gratia candori si qua relata meo est. | |
| his, precor, atque aliis possint tua numina flecti, | |
| o pater, o patriae cura salusque tuae! | |
| non ut in Ausoniam redeam, nisi forsitan olim, | 575 |
| cum longo poenae tempore victus eris: | |
| tutius exilium pauloque quietius oro, | |
| ut par delicto sit mea poena suo. |