FABIO MAXIMO
|
|
Maxime, qui tanti mensuram nominis inples
|
1.2.1
|
et geminas animi nobilitate genus,
|
|
qui nasci ut posses, quamuis cecidere trecenti,
|
|
non omnis Fabios abstulit una dies,
|
|
forsitan haec a quo mittatur epistula quaeras,
|
5
|
quisque loquar tecum certior esse uelis.
|
|
Ei mihi! quid faciam? Vereor ne nomine lecto
|
|
durus et auersa cetera mente legas!
|
|
Videris! Audebo tibi me scripsisse fateri
|
|
< . . . . . . . . . . . . . . >
|
10
|
qui, cum me poena dignum grauiore fuisse
|
|
confiteor, possum uix grauiora pati.
|
|
Hostibus in mediis interque pericula uersor,
|
|
tamquam cum patria pax sit adempta mihi.
|
|
Qui, mortis saeuo geminent ut uulnere causas,
|
15
|
omnia uipereo spicula felle linunt.
|
|
His eques instructus perterrita moenia lustrat
|
|
more lupi clausas circumeuntis oues,
|
|
at semel intentus neruo leuis arcus equino
|
|
uincula semper habens inresoluta manet;
|
20
|
tecta rigent fixis ueluti uelata sagittis
|
|
portaque uix firma submouet arma sera.
|
|
Adde loci faciem nec fronde nec arbore tecti
|
|
et quod iners hiemi continuatur hiems.
|
|
Hic me pugnantem cum frigore cumque sagittis
|
25
|
cumque meo fato quarta fatigat hiems.
|
|
Fine carent lacrimae, nisi cum stupor obstitit illis
|
|
et similis morti pectora torpor habet.
|
|
Felicem Nioben, quamuis tot funera uidit,
|
|
quae posuit sensum saxea facta mali!
|
30
|
Vos quoque felices, quarum clamantia fratrem
|
|
cortice uelauit populus ora nouo!
|
|
Ille ego sum lignum qui non admittar in ullum;
|
|
ille ego sum frustra qui lapis esse uelim.
|
|
Ipsa Medusa oculis ueniat licet obuia nostris,
|
35
|
amittet uires ipsa Medusa suas.
|
|
Viuimus ut numquam sensu careamus amaro,
|
|
et grauior longa fit mea poena mora.
|
|
Sic inconsumptum Tityi semperque renascens
|
|
non perit, ut possit saepe perire, iecur.
|
40
|
At, puto, cum requies medicinaque publica curae
|
|
somnus adest, solitis nox uenit orba malis.
|
|
Somnia me terrent ueros imitantia casus
|
|
et uigilant sensus in mea damna mei.
|
|
Aut ego Sarmaticas uideor uitare sagittas
|
45
|
aut dare captiuas ad fera uincla manus
|
|
aut, ubi decipior melioris imagine somni,
|
|
aspicio patriae tecta relicta meae
|
|
et modo uobiscum, quos sum ueneratus, amici,
|
|
et modo cum cara coniuge multa loquor.
|
50
|
Sic ubi percepta est breuis et non uera uoluptas,
|
|
peior ab admonitu fit status iste boni.
|
|
Siue dies igitur caput hoc miserabile cernit,
|
|
siue pruinosi Noctis aguntur equi,
|
|
sic mea perpetuis liquefiunt pectora curis,
|
55
|
ignibus admotis ut noua cera solet.
|
|
Saepe precor mortem, mortem quoque deprecor idem,
|
|
ne mea Sarmaticum contegat ossa solum.
|
|
Cum subit, Augusti quae sit clementia, credo
|
|
mollia naufragiis litora posse dari.
|
60
|
Cum uideo quam sint mea fata tenacia, frangor
|
|
spesque leuis magno uicta timore cadit,
|
|
nec tamen ulterius quicquam speroue precorue
|
|
quam male mutato posse carere loco.
|
|
Aut hoc aut nihil est pro me temptare modeste
|
65
|
gratia quod saluo uestra pudore queat.
|
|
Suscipe, Romanae facundia, Maxime, linguae
|
|
difficilis causae mite patrocinium.
|
|
Est mala, confiteor, sed te bona fiet agente:
|
|
lenia pro misera fac modo uerba fuga.
|
70
|
Nescit enim Caesar, quamuis deus omnia norit,
|
|
ultimus hic qua sit condicione locus.
|
|
Magna tenent illud numen molimina rerum,
|
|
haec est caelesti pectore cura minor,
|
|
nec uacat in qua sint positi regione Tomitae
|
75
|
quaerere—finitimo uix loca nota Getae—
|
|
aut quid Sauromatae faciant, quid Iazyges acres
|
|
cultaque Oresteae Taurica terra deae
|
|
quaeque aliae gentes, ubi frigore constitit Hister,
|
|
dura meant celeri terga per amnis equo.
|
80
|
Maxima pars hominum nec te, pulcherrima, curat,
|
|
Roma, nec Ausonii militis arma timet.
|
|
Dant illis animos arcus plenaeque pharetrae
|
|
quamque libet longis cursibus aptus equus
|
|
quodque sitim didicere diu tolerare famemque
|
85
|
quodque sequens nullas hostis habebit aquas.
|
|
Ira uiri mitis non me misisset in istam,
|
|
si satis haec illi nota fuisset humus.
|
|
Nec me nec quemquam Romanum gaudet ab hoste
|
|
meque minus, uitam cui dabat ipse, capi.
|
90
|
Noluit, ut poterat, minimo me perdere nutu:
|
|
nil opus est ullis in mea fata Getis.
|
|
Sed neque cur morerer quicquam mihi comperit actum,
|
|
et minus infestus quam fuit esse potest.
|
|
Tunc quoque nil fecit, nisi quod facere ipse coegi;
|
95
|
paene etiam merito parcior ira meo est.
|
|
Di faciant igitur, quorum iustissimus ipse est,
|
|
alma nihil maius Caesare terra ferat.
|
|
Vtque diu sub eo, sic sit sub Caesare terra
|
|
perque manus huius tradita gentis eat.
|
100
|
At tu tam placido quam nos quoque sensimus illum
|
|
iudice pro lacrimis ora resolue meis.
|
|
Non petito ut bene sit, sed uti male tutius utque
|
|
exilium saeuo distet ab hoste meum,
|
|
quamque dedere mihi praesentia numina uitam,
|
105
|
non adimat stricto squalidus ense Getes,
|
|
denique, si moriar, subeam pacatius aruum
|
|
ossa nec a Scythica nostra premantur humo
|
|
nec male compositos, ut scilicet exule dignum,
|
|
Bistonii cineres ungula pulset equi,
|
110
|
et ne, si superest aliquis post funera sensus,
|
|
terreat et manes Sarmatis umbra meos.
|
|
Caesaris haec animum poterant audita mouere,
|
|
Maxime, mouissent si tamen ante tuum.
|
|
Vox, precor, Augustas pro me tua molliat aures,
|
115
|
auxilio trepidis quae solet esse reis,
|
|
adsuetaque tibi doctae dulcedine linguae
|
|
aequandi superis pectora flecte uiri.
|
|
Non tibi Theromedon crudusque rogabitur Atreus
|
|
quique suis homines pabula fecit equis,
|
120
|
sed piger ad poenas princeps, ad praemia uelox,
|
|
quique dolet, quotiens cogitur, esse ferox,
|
|
qui uicit semper, uictis ut parcere posset,
|
|
clausit et aeterna ciuica bella sera,
|
|
multa metu poenae, poena qui pauca coercet,
|
125
|
et iacit inuita fulmina rara manu.
|
|
Ergo tam placidas orator missus ad aures
|
|
ut propior patriae sit fuga nostra roga.
|
|
Ille ego sum qui te colui, quem festa solebat
|
|
inter conuiuas mensa uidere tuos,
|
130
|
ille ego qui duxi uestros Hymenaeon ad ignes
|
|
et cecini fausto carmina digna toro,
|
|
cuius te solitum memini laudare libellos
|
|
exceptis domino qui nocuere suo,
|
|
cui tua nonnumquam miranti scripta legebas,
|
135
|
ille ego de uestra cui data nupta domo est.
|
|
Hanc probat et primo dilectam semper ab aeuo
|
|
est inter comites Marcia censa suas
|
|
inque suis habuit matertera Caesaris ante;
|
|
quarum iudicio si quam probata, proba est.
|
140
|
Ipsa sua melior fama laudantibus istis
|
|
Claudia diuina non eguisset ope.
|
|
Nos quoque praeteritos sine labe peregimus annos:
|
|
proxima pars uitae transilienda meae.
|
|
Sed de me ut sileam, coniunx mea sarcina uestra est:
|
145
|
non potes hanc salua dissimulare fide.
|
|
Confugit haec ad uos, uestras amplectitur aras—
|
|
iure uenit cultos ad sibi quisque deos—
|
|
flensque rogat precibus lenito Caesare uestris
|
|
busta sui fiant ut propiora uiri.
|
150
|