erectus his sermonibus consulere prudentiorem 88.1.1
coepi . . . aetates tabularum et quaedam argumenta
mihi obscura simulque causam desidiae praesentis ex-
cutere, cum pulcherrimae artes perissent, inter quas
pictura ne minimum quidem sui vestigium reliquisset. 5
tum ille 'pecuniae' inquit 'cupiditas haec tropica insti- 2.1
tuit. priscis enim temporibus, cum adhuc nuda virtus
placeret, vigebant artes ingenuae summumque certa-
men inter homines erat, ne quid profuturum saeculis
diu lateret. itaque hercule herbarum omnium sucos 3.1
Democritus expressit, et ne lapidum virgultorumque
vis lateret, aetatem inter experimenta consumpsit. Eu- 4.1
doxos [quidem] in cacumine excelsissimi montis con-
senuit, ut astrorum caelique motus deprehenderet, et
Chrysippus, ut ad inventionem sufficeret, ter elleboro
animum detersit. verum ut ad plastas convertar, Lys- 5.1
ippum statuae unius lineamentis inhaerentem inopia
extinxit, et Myron, qui paene animas hominum fera-
rumque aere comprehendit, non invenit heredem. at 6.1
nos vino scortisque demersi ne paratas quidem artes
audemus cognoscere, sed accusatores antiquitatis vitia
tantum docemus et discimus. ubi est dialectica? ubi 7.1
astronomia? ubi sapientiae †consultissima† via? quis
umquam venit in templum et votum fecit, si ad elo-
quentiam pervenisset? quis, si philosophiae fontem
attigisset? ac ne bonam quidem mentem aut bonam 8.1
valetudinem petunt, sed statim antequam limen [Ca-
pitolii] tangant, alius donum promittit, si propin-
quum divitem extulerit, alius, si thesaurum effoderit,
alius, si ad trecenties sestertium salvus pervenerit. ipse 9.1
senatus, recti bonique praeceptor, mille pondo auri
Capitolio promittere solet, et ne quis dubitet pecu-
niam concupiscere, Iovem quoque peculio exornat.
noli ergo mirari, si pictura defecit, cum omnibus diis 10.1
hominibusque formosior videatur massa auri quam
quicquid Apelles Phidiasque, Graeculi delirantes, fe-
cerunt. sed video te totum in illa haerere tabula, quae 89.1.1
Troiae halosin ostendit. itaque conabor opus versibus
pandere:
      iam decuma maestos inter ancipites metus 1vs.1
    Phrygas obsidebat messis et vatis fides
    Calchantis atro dubia pendebat metu,
    cum Delio profante [ferro] caesi vertices
    Idae trahuntur scissaque in molem cadunt 5
    robora, minacem quae figurabunt equum.
    aperitur ingens antrum et obducti specus,
    qui castra caperent. huc decenni proelio
    irata virtus abditur, stipant graves
    Danai recessus, in suo voto latent. 10
    o patria, pulsas mille credidimus rates
    solumque bello liberum: hoc titulus fero
    incisus, hoc ad fata compositus Sinon
    firmabat et mens semper in damnum potens.
      iam turba portis libera ac bello carens 15
    in vota properat. fletibus manant genae
    mentisque pavidae gaudium lacrimas habet.
    quas metus abegit. namque Neptuno sacer
    crinem solutus omne Laocoon replet
    clamore vulgus. mox reducta cuspide 20
    uterum notavit, fata sed tardant manus,
    ictusque resilit et dolis addit fidem.
    iterum tamen confirmat invalidam manum
    altaque bipenni latera pertemptat. fremit
    captiva pubes intus, et dum murmurat, 25
    roborea moles spirat alieno metu.
    ibat iuventus capta, dum Troiam capit,
    bellumque totum fraude ducebat nova.
      ecce alia monstra: celsa qua Tenedos mare
    dorso replevit, tumida consurgunt freta 30
    undaque resultat scissa tranquillo †minor†,
    qualis silenti nocte remorum sonus
    longe refertur, cum premunt classes mare
    pulsumque marmor abiete imposita gemit.
    respicimus: angues orbibus geminis ferunt 35
    ad saxa fluctus, tumida quorum pectora
    rates ut altae lateribus spumas agunt.
    dat cauda sonitum, liberae ponto iubae
    consentiunt luminibus, †fulmineum† iubar
    incendit aequor sibilisque undae fremunt. 40
    stupuere mentes. infulis stabant sacri
    Phrygioque cultu gemina nati pignora
    Lauconte. quos repente tergoribus ligant
    angues corusci. parvulas illi manus
    ad ora referunt, neuter auxilio sibi, 45
    uterque fratri: transtulit pietas vices
    morsque ipsa miseros mutuo perdit metu.
    accumulat ecce liberum funus parens,
    infirmus auxiliator. invadunt virum
    iam morte pasti membraque ad terram trahunt. 50
    iacet sacerdos inter aras victima
    terramque plangit. sic profanatis sacris
    peritura Troia perdidit primum deos.
      iam plena Phoebe candidum extulerat iubar
    minora ducens astra radianti face, 55
    cum inter sepultos Priamidas nocte et mero
    Danai relaxant claustra et effundunt viros.
    temptant in armis se duces, veluti solet
    nodo remissus Thessali quadrupes iugi
    cervicem et altas quatere ad excursum iubas. 60
    gladios retractant, commovent orbes manu
    bellumque sumunt. hic graves alius mero
    obtruncat et continuat in mortem ultimam
    somnos, ab aris alius accendit faces
    contraque Troas invocat Troiae sacra.' 65