Apelli fuit alioqui perpetua consuetudo numquam tam 35.84.1
occupatum diem agendi, ut non lineam ducendo exerceret
artem, quod ab eo in proverbium venit. idem perfecta
opera proponebat in pergula transeuntibus atque, ipse post
tabulam latens, vitia quae notarentur auscultabat, vulgum 5
diligentiorem iudicem quam se praeferens; feruntque re- 85.1
prehensum a sutore, quod in crepidis una pauciores intus
fecisset ansas, eodem postero die superbo emendatione
pristinae admonitionis cavillante circa crus, indignatum
prospexisse denuntiantem, ne supra crepidam sutor iudi- 5
caret, quod et ipsum in proverbium abiit. fuit enim et
comitas illi, propter quam gratior Alexandro Magno fre-
quenter in officinam ventitanti—nam, ut diximus, ab
alio se pingi vetuerat edicto—, sed in officina imperite
multa disserenti silentium comiter suadebat, rideri eum 10
dicens a pueris, qui colores tererent. tantum erat auctori- 86.1
tati iuris in regem alioqui iracundum. quamquam Alexander
honorem ei clarissimo perhibuit exemplo. namque cum
dilectam sibi e pallacis suis praecipue, nomine Pancaspen,
nudam pingi ob admirationem formae ab Apelle iussisset 5
eumque, dum paret, captum amore sensisset, dono dedit
e<i>, magnus animo, maior imperio sui nec minor hoc facto
quam victoria alia, qu<i>a ipse se vicit, nec torum tantum 87.1
suum, sed etiam adfectum donavit artifici, ne dilectae qui-
dem respectu motus, cum modo regis ea fuisset, modo
pictoris esset. sunt qui Venerem anadyomenen ab illo
pictam exemplari putent. Apelles et in aemulis benignus 5
Protogeni dignationem primus Rhodi constituit. sordebat 88.1
suis, ut plerumque domestica, percontantique, quanti li-
ceret opera effecta, parvum nescio quid dixerat, at ille
quinquagenis talentis poposcit famamque dispersit, se
emere, ut pro suis venderet. ea res concitavit Rhodios 5
ad intellegendum artificem, nec nisi augentibus pretium
cessit.
  Imagine<s> adeo similitudinis indiscretae pinxit, ut—
incredibile dictu—Apio grammaticus scriptum reli-
querit, quendam ex facie hominum divinantem, quos 10
metoposcopos vocant, ex iis dixisse aut futurae mortis
annos aut praeteritae <vitae>. non fuerat ei gratia in comi- 89.1
tatu Alexandri cum Ptolemaeo, quo regnante Alexandriam
vi tempestatis expulsus, subornato fraude aemulorum plano
regio invitatus, ad cenam venit indignantique Ptolemaeo
et vocatores suos ostendenti, ut diceret, a quo eorum in- 5
vitatus esset, arrepto carbone extincto e foculo imaginem
in pariete delineavit, adgnoscente voltum plani rege in-
choatum protinus. pinxit et Antigoni regis imaginem altero 90.1
lumine orba<ti> primus excogitata ratione vitia condendi;
obliquam namque fecit, ut, quod deerat corpori, picturae
deesse potius videretur, tantumque eam partem e facie
ostendit, quam totam poterat ostendere. sunt inter opera 5
eius et exspirantium imagines. quae autem nobilissima
sint, non est facile dictu. Venerem exeuntem e mari divus 91.1
Augustus dicavit in delubro patris Caesaris, quae anadyo-
mene vocatur, versibus Graecis ta<nt>opere dum laudatur,
<aevis> vict<a>, sed inlustrat<a>. cuius inferiorem partem cor-
ruptam qui reficeret non potuit reperiri, verum ipsa in- 5
iuria cessit in gloriam artificis. consenuit haec tabula
carie, aliamque pro ea substituit Nero in principatu suo
Dorothei manu. Apelles inchoaverat et aliam Venerem 92.1
Coi, superaturus etiam illam suam priorem. invidit mors
peracta parte, nec qui succederet operi ad praescripta
liniamenta inventus est. pinxit et Alexandrum Magnum
fulmen tenentem in templo Ephesiae Dianae viginti ta- 5
lentis auri. digiti eminere videntur et fulmen extra ta-
bulam esse—legentes meminerint omnia ea quattuor
coloribus facta—; manipretium eius tabulae in nummo
aureo mensura accepit, non numero. pinxit et megabyzi, 93.1
sacerdotis Dianae Ephesiae, pompam, Clitum cum equo
ad bellum festinantem, galeam poscenti armigerum porri-
gentem. Alexandrum et Philippum quotiens pinxerit,
enumerare supervacuum est. mirantur eius Habronem 5
Sami; Menandrum, regem Cariae, Rhodi, item Antaeum;
Alexandreae Gorgosthenen tragoedum; Romae Castorem
et Pollucem cum Victoria et Alexandro Magno, item Belli
imaginem restrictis ad terga manibus, Alexandro in curru
triumphante. quas utrasque tabulas divus Augustus in 94.1
fori sui celeberrimis partibus dicaverat simplicitate mode-
rata; divus Claudius pluris existimavit utrisque excisa
Alexandri facie divi Augusti imagines addere. eiusdem
arbitrantur manu esse et in <Di>anae templo Herculem 5
aversum, ut, quod est difficillimum, faciem eius ostendat
verius pictura quam promittat. pinxit et heroa nudum
eaque pictura naturam ipsam provocavit. est et equus 95.1
eius, sive fuit, pictus in certamine, quo iudicium ad mutas
quadripedes provocavit ab hominibus. namque ambitu
praevalere aemulos sentiens singulorum picturas inductis
equis ostendit: Apellis tantum equo adhinnivere, idque et 5
postea semper evenit, ut experimentum artis illud osten-
taretur. fecit et Neoptolemum ex equo adversus Persas, 96.1
Archelaum cum uxore et filia, Antigonum thoracatum cum
equo incedentem. peritiores artis praeferunt omnibus eius
operibus eundem regem sedentem in equo et Dianam
sacrificantium virginum choro mixtam, quibus vicisse 5
Homeri versus videtur id ipsum describentis. pinxit et
quae pingi non possunt, tonitrua, fulgetra fulguraque;
Bronten, Astrapen et Ceraunobolian appellant.—Inventa 97.1
eius et ceteris profuere in arte; unum imitari nemo
potuit, quod absoluta opera atramento inlinebat ita tenui,
ut id ipsum, <cum> repercussum claritatis colorum <omn>ium
excitaret custodiretque a pulvere et sordibus, ad manum 5
intuenti demum appareret, sed et <l>um<inum> ratione magna,
ne claritas colorum aciem offenderet veluti per lapidem
specularem intuentibus et e longinquo eadem res nimis
floridis coloribus austeritatem occulte daret.